24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Asijji x linjil itturjmen ɣer Tmaziɣt n Arrif (1/2)

Saint Augustin (354-430)

D amezwaru ixess-aneɣ ad nedwel ɣer umezruy n Tmasiḥit di Tmazɣa. Umi i d-tettban Tamasiḥit, Imaziɣen ca zzag-sen udfen di ddin-a wa. Aya qbel ma ddewla Tarumanit ad tedwel d tamasiḥit. Tamazɣa maci tessnuju ddin waha, maca tewca iwdan d imeqqranen di ddin n Tmasiḥit ameknaw Saint Augustin (mmis n suq Ahras), Tirtulien. Acal-a wanita, ɛawed issufeɣ-d lxezrat d tamaynut ɣer Tmasiḥit, ameknaw mayen yegga Dunatus. Ɛawed, mamec aryus, ttuɣa ittwala belli wer din mmis n Rebbi. Iqqar ila rebbi, wer ɣer-s bu mmi-s. Tabridt-nnes kkin zzag-s abarru n yiwdan.

Zegga i d-usin waɛɛraben ɣer Tmazɣa, Imasiḥiyen, amek qqaren imerzuten deg umezruy. Dewlen Imasiḥiyen Imaziɣen d imselmen deɣya deɣya, mamec ttwaɛɛarben ɛawed s ijjen tazzla qqimen ɣer-s imerzuten ttbehḍen. Zi lqern n seṭṭac, bdan Iwruppiyen, rniyen Imselmen i yellan di jjihet n yeffus n lebḥer acemlal.

Zi beddu n lqern n wis tseɛṭac ad bdant tiɣuriwin i ɣa ggen Iwruppiyen x wagduden nniḍen, maḥend ad ssnen ilsawen-nnsen, tussna-nnsen, d wamun-nnsen. D mamec ttemsurrufen wagduden, ammu i tebda mayen ittwassnen s « tampiryalit ».

Tertulien

Auguste Moulièras bab n udlis n « Lmuɣrib wer ittwassnen » (le Maroc Inconnu) nettat nican bra ixerriqen. Yenna belli ixess ad nessen Arrif maḥend ad ɣer-s tadef  Fransa. Maca manayenni wadji ihwen, aṭṭas n waman i yuzzlen adu ṭṭabla amek qqaren. Spanya s ixef-nnes zegga texsar di Kuba di lqern tseɛṭac, tessres tiṭṭ-nnes x Arrif, txes ad ɣer-s tettadef, zi Mlilet i tebda ijjen lxedmet nniḍen n Ispunya. Waxxa Ispunya zi lebda ttuɣa ɣer-sen imxumbal aked Iqelɛiyen, ɛemmers ma jjin-ten hnan di Mlilet. Aya ad iḍḍuqqez deg umenɣi n Sidi Waryac deg useggʷas n 1893.

Mlilet ɛawed, ttuɣa-tt d arrumpwan n Iruppiyen i yexsen ad d-asen ɣer Arrif, ttuɣa-t d amkan n Ibriṭaniyen d Ifransisen. Dag-s ig immers Sɛid Bulifa i ttuɣa yellan aked ca n Ifransisen maḥend ad raḥen ɣer Meknas ad arin adlis-nnsen i di ssiwlen x Lmuɣrib d lḥal-nnes, mamec ttuɣa din la d ca n Ibriṭaniyen, ggin ijjen lxedmet nniḍen.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt