24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Umi yenɣa ṭṭaɛun azgen zeg imezdaɣ n Arrif

 
Zeg wami tella tewdanit, teẓra abarru n tmuḍan d lehlakat, ikemmlen x min ggin imseksiten d imenɣan. Mamec ttuɣa din tmuḍan ameknaw kulira, ṭṭaɛun, ddemɛun, taẓerẓayt i yenɣin xirebbi n yiwdan.

Zi zik n wussan, banent-id timuḍan-a i ttuɣa i d-ittmuttuyen aked umutti n tsebbabt d lɛesker, mani iwdan ksin akid-sen ddegg-a n tmuḍan sselsaqen-ten deg yinniḍen, ameknaw manaya yejja midden ad rewlen ula zi tmurt mani telqef jjriḥect.

Di min iqqnen ɣer Arrif a nebda zeg wakud n ugellid Sliman d Muḥemmed Ben Ɛebdellah, mani nufa n ca n yidrimen-nnsen deg Yat Sidal n wedrar, manaya i d-immalen ijjen wudem d aɛeffan zi min ẓrin lejdud-nneɣ.

Jjrayeḥ n lqern 19

Alaḥsab min d-nuyem zeg ijjen zeg iwessura i iqqimen idder umi ttuɣa nettlaɣa di tudert-nnes “Mḥend Lhadi Lqraci” i ttuɣa iɛicen lqern d ɛicrin useggas, mani ila yemmut amenɛad ɛad, a t-yerḥem Rebbi, ila itteɛqal di temẓi-nnes x laṭṭan-a uca yeqqar: “ẓriɣ lɛahed-nni mani day-i ttuɣa d ameẓẓyan, mmuten xirebbi n midden, telɛen inni irewlen, leɛzayet ila tticen-tt x waddaren d igeddimen ula kṭer ayt Buyafar d nitni i telqef jjriḥect, uca Ayt Sidal ila ttɛezzan s usijji x ugeddim n umedɣar, ttagin ad ɣer-sen adsen, mani midden ila ttbellaɛen x yixef-nnsen”.

Iseggusa n unuri d jjriḥect

Kul aseggas d lemḥayen-nnes, isfekker-aneɣ-d s min yeɛdan x tmurt-a

Deg useggas n 1918, ttuɣa din ṭṭaɛun di Spaniya, ilqef ula d Arrif.

Deg useggas n 1944, aseggas n buheyyuf.

Aseggas n 1950, aseggas n tẓerẓayt.

Aseggas n 1970, aseggas n kulira.

Ddegg-a n lemḥayen timeqqranin i yekkin x Arrif, d wami ttwafsaren ca n lehlakat am kulira, taẓerẓayt, ṭṭaɛun, i ttuɣa ittmuttuyen s ticcin, iqquɛen d iweṭṭḍen, aked iseggusa n buheyyuf ijjin tarwa n Arrif ad nɛerqen ɣer lɣerb d nitni gguren x yiḍaren-nnsen, mani ttuɣa aṭṭas n iḥenjiren d iwessura immuten x webrid, ttuɣa din zzat-sen laẓ d lehlak.

Zi tmenna i d-iqqimen x lemḥayen-nni

Zi min ttuɣa qqaren midden d nitni aqqa-ten zzat i yimxumbal-a:

Ict tesɣart a tenneɛreq, icten a teɣreq, icten a tt-ccen leḥwafer (n yeksan).

Ṭṭaɛun n useggas n 1800.

Min yejjin ṭṭaɛun ad yewwet imezdaɣ n Arrif, umi lmakul n useggas n 1798, ila yeḍɛef bezzaf, midden wer mjiren walu, ttuɣa ttrajan maḥend ad rren lḥerr deg useggas n 1799, saɛa ula d aseggas-a ikemmel x-asen, minzi tmurɣi tekka x tmura, tecca merra lmakul, min i ijjin buheyyuf iɣezz iwdan, uca laṭṭan n ṭṭaɛun igga zeɣdira di midden.

Merra manaya iẓrin midden ila yella di lɛahed n ugellid n Sliman i ila yugin ad ibelleɛ x imukan mani llan imuḍan minzi manaya kunṭra i tira n sidi Rebbi, deg unebdu n useggas-nni idwel lehlak ɣer deffer cwayt, maca di tefsut n 1800 ad d-yedwel ɛawed, nettaf di mars, ila iwdan neṭṭlen ar 20 deg wass, di Abril ttakkʷaḍen imettinen ar 130 d 150 di Tiṭṭawin.

Lehlak-a amek yettwassen ikk-d zi Ledzayer, yudef-d x Arrif, zi senni ad immutti ɣer Fes d jjwayeh-nnes.

Yura-t: Jamal Lbuṭiyybi

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt