23.1 C
Nador
Jjemɛa 26 Yulyu 2024

Zi Zinnuh Binnuh ar Trick or treat

Asmaa Aouattah

Gi Hallowen i nessen iḍ-a, i nettwala gi utilifizyun niɣ x tudmawin n umsawaḍ, iḥenjiren imeẓẓyanen ttsaran x tudrin, sqarquben, ttnuffuren. Xmi dd-tteffɣen ayt/suy bab n taddart, qqarn-as: Trick or treat. Awal ad ixes ad yini: a nemsefham niɣ a nemɛiyyab. Luxennit tticcen-asen ḥalawa d macca yiẓiḍen niɣ ttmenyat. D tirart ferrḥen zeg-s iḥenjiren, sseɛddan zeg-s akud ikna, ttetten ges ḥalawa. Kul t-aḥenjir-t imken ad inneḍ weḥḥdes x tudrin niɣ ag iḥenjiren-nneɣni niɣ ag ḥedd zi twacult ines.

Tirart-a tsfekkar-aneɣ-dd tirart n Zinnuh Binnuh i tteggen iḥnjiren d tḥenjirin imẓyanen n Tmazɣa gi tfaska n yixef n usggʷas amaynu.

ijjten zi leɛwayed n yixef useggʷas amaynu amaziɣ (Yennayer, Ḥaguza, Iḍ n ussegʷas, atg), d ijjt n tirart qqaren-as gi jjwayeh n Ibeqquyen Zinnuh Binnuh[1]. Yusi-dd yisem-a zeg uɣennij i deg-s ttɣennajen. Ttmunen arbaten d tarbatin n ddcar, ttsaran x tudrin, qqaren zi min qqaren:

Zinnuh binnuh ijjt n turut n yarden amin 
Yak ad tccar taddart nkum s tesrafin n imendi amin
Zinnuh Binnuh ijjt n turut n zzbib amin
Yak ad tccar taddart s tqecrurin n ddhen amin
Zinnuh Binnuh Ijjt n turut n lluz amin
Yak ad tccar taddar nkum s iqurab n lxir amin

Uka amya i x-as ttawin, ssalayen gi leɣnuj mig tteddɛan s lxir. Mala ur d asen ucin ci, ttettren-asen min illan d aɛeffan amaknaw:

Yak Ad akum yuc Rebbi iḥermucen d iqeccura amin

Ttraḥen iḥermucen-nni gerrwen gi ci n teqrabt niɣ d tandut qqaɛ min dasen ɣa ucen. Ttmunen gi ci n umkan iḥiyyed amaknaw ci n umrabeḍ, ttetten din macca-nni niɣ weṭṭan-tt (beṭṭan‑tt) d tiseqqar jer‑asen.

Lɛada ya aqa‑tt xelli deg imukan nneɣni am Leɛyarec, Leqser,… qqaren‑as Ḥaguza ɛla ḥsab muk ttsemman tafaska n yixef n usggʷas amaynu gi ci n tmura n Tmazɣa. Deg imukan‑a iḥnejiren ttḥennaken i wudamwen‑nsen lefḥem gguren gi zznaqi ttettren aren, timellalin, min ma. Ssmunan‑t ar ci n temɣart tssewjad‑asen zzeges tarɣifin, ssfenj, …

Gi Leqbayel, iḥnjiren d tḥnjirin ɣemmsen i wudm s lmask, ttnuquren gi ddcar, tettren ssfenj, timsemnin d min yiẓiḍen. S lmask nni i tteggen ddaren-asen i yinni d tinni immuten tiduri n tudert, amxmi aqa-ten akidsen.

Mala nerzu ɣir gi Wikipedia x lasel n Hallowen nɣelli x wudamwn‑nneɣni n umrawas jer n Zinnuh Binnuh d Trick ar treat. Aṭṭas n lusul i ɣres a lɛada n Hallowen. Azgen ameqqran deg‑sent zgurent ddin amasiḥi, min ɣa tteqqnen yallah aseggʷas n 609. Ijjen zi lusul‑a issedhac s umrawas ines ag min nttegg gi Tmazɣa xmi itteffeɣ useggʷas, ittadef wenneɣni. Isiltiyyen n Irlanda, Iskusya d Tgzirt n Man, ila tteggen Hallowen (s ismawen nneɣni, zzegsen Samhain) deg ixef n useggʷas‑nsen ila dd‑ittasen gi 31 ktubar xmi tettsala tmegra d ulqaḍ d ujmaɛ n lmakul. Asali n useggwas iqqen ɣresen ɛawed ar wufuɣ n wussan iḥḥman d wadaf n yenni issemmaḍen. Am waydud amaziɣ (d marra ayduden n umaḍal) ttbeddan ɣer‑s s leɛyawed i zzges issemɣuren, d lfal i yimal d tuttra n tkuni. Iwdan immuten ittili ɣer‑sen deg wass‑nni ccan d ameqqran, Buḥbel‑nsen ittẓur tamurt. S uyenni ttafen taẓewḍa‑nsen n macca niɣ d amkan nsen ag tɣarɣart iwjed (amaknaw min tteggen di ci n imukan imaziɣen gi Yennayer). Zi ssin d tsawent dewlen iwdan iddren lessen am imettinen niɣ swessaxen udem nsen gguren gi zznaqi sslaqan wi gi ɣa kken. Imeẓyanen sqarquben x tudrin ttettren macca, amuk das‑tteggen iḍa. Gi lweqt‑nni, ila tticcen‑asen lluz, taɣyayt, zzbib…

Din bezzaf n wussan mig nettaf iḥenjiren d tḥenjirin gi tmurt‑nneɣ tteffɣen berra, tettren s leɣnuj amaknaw gi tuttra n wenẓar. Zi ila ttefɣent ges tɛezriyyin gi tiwsi d tameqqrant, zi ci n wakud aɣil ad, dewlent ttefɣent ges tḥamucin timeẓyanin s teslit n tfara, taddart manis ɣa kkent ad asent‑ucen ssin min iktaben, ad tent‑ruccent s waman.

Qqaren qa:

Gi Tmazɣa niɣ gi tmura n Hallowen, tuttra n macca iggi‑tt laẓ. Iḥermucen n twaculin min ɣer ur illi deg ufus ttettren nnit min ɣa ccen. Amya i tebda tenfust, zi ssin tedwel d lɛada d tadelsant. Imhajaren n Irlanda d Iskusya ar Umurikan d Kanada, d netnin i din iwwin lɛada ya.

Mux ma igga lḥal, amrawas n lɛada ya zi tmurt ar tenneɣni ijebbed taynit.


[1] Din wi qqarn qa awalen usin dd zi “Bonnes année”

Timaynutin

A.Aouattah
A.Aouattah
Asmaa Aouattah

Fser-itt