24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

🔊Youtube Arifi, Arrif bla Tarifiyt!

Audio 9:23

Deg iseggusa i yeɛdun, aṭṭas n tirgawin n youtube i dd-ibanen, ssawalent s Tmaziɣt n Arrif, Ha tinni iy yeqqnen ɣer isiten n ijurnalen, tinni itteggen Vlogs, d tinni ixeddmen ca nniḍen. Ass-a mkul aklasi n ubidyu yellan di dduniyt, nettaf-it yella s trifiyt. Zeg ij n jjiht, d ij n lefḍel d ameqqran i yewdan itteddren di Diaspora, ad tteslan i wawal s yiles-nsen, inni wer ifehhmen illa i Tmaziɣt waha ɛad kṭer, zi jjiht nniḍen tettmarsa-dd Tmaziɣt i din ssawalen x missa, ma ad tenfaɛ Tamaziɣt (Tarifiyt), niɣ ad tt-tḍer?

Amen nessen qaɛ, ict ma nneɣ, kulci ixarrisen ittenḍen deg wantirnit, ttasen-dd zeg Umarikan, ɛeddun ɣer Uruppa. Wadday n Tmurt, iẓer min ggin inni n sennej, yeqqar-as ad ggeɣ am nitnin. Am wi yesnennan, am wi ittseqsan iwdan. Urid netterra ifeẓ waha, netterra ifeẓẓ min yettwafẓẓen s waṭṭas n iqemmumen qbel-nneɣ. Ittaweḍ-dd ɣer-neɣ, neyirreḍ-as ajellab d arifiy, uca netteg am netnin. Maḥend a naweḍ a nxerres nnit di ca n uprugram-nneɣ, wer das nzemmar, minzi azgen ameqqran n wi itteggen Youtube, wer yeɣri midya (Media), ura d tẓuri, ittmeɛɛec waha, niɣ itteg-it d arrcuq. 

Zi leswaq,  ekk-dd x iseqsan, ɣer Kuzina.

„Aṭṭas n Tirgawin i yellan di Youtube s Trifiyt“. Yeqqar Mustafa ittilin deg Uruppa, „Necc am waṭṭas n irifiyyen da Nekkes ṭṭbasa nni zeg ibalkunen nexlef deg-s Youtube, i tyemmatin- d tbabatin-neɣ,  i wer ifehhmen mɣir i Tmaziɣ“. Mustapfa d yenneɣni Ttafen zi mkul aklasi n wemsawal d useɛɛef di leɣrubiyyet. „tirgawin-a d ij n tewwart i yewdan i yexsen ad lemden iles n yemmat-sen zi tarwa n imenneɛraq. Urid iles waha, ɛad la d cwayt zi Kultura-nneɣ, ɛawed nettessen zeg-s lebda timeslayin d jjdid, nettesen la mamek ttxarssen tarwa d yessis n tmurt-nneɣ“.

Youtube arifi ssuq-nnes yexwa.

Xmi nettfurruj deg ibidyuten i yellan qaɛ s Trifiyt, nettaf attas n yegran wer din wi deg-sen ɣa yessiwlen, am tatiknulujt, Izerfan, pulitik, niɣ amezruy. Ibidyuten i deg-s, deg-sen min yeqqnen ɣer yegran n taḍsa, Taẓuri, imxumbal n wamun Arifi waha. Manaya ittejja ssuq ɛad yexwa, ixessa-d ad yeccur s yeklusa nniḍen n ibidyuten, deg-s imukan i waṭṭas n lxedmet deg waṭṭas n yegran. Maca di Tidet, aṭṭas n tirgawin yennurẓemen d timaynutin, d timaynutin deg yisem d wudmawen waha, ttɛawaden min tteggen yenneɣni waha. 

Di Arrif am deg umaḍal yekmel Youtube d lxedmet, inni t-itteggen ssitimen ad dd-yas ca n wass a zeg-s ggen tinɛacin. Maca Youtube ɣer-neɣ temsaras am ttijara di ddcar. „Ad ggeɣ tḥanett minzi ajjar inu yegga tḥanett tesḍeq-as“. X lmizan-a nettaf marra wi ɣa yebdan di ca n Uprugram yeksi-t-idd x yenni itteggen Youtube s ca n yiles-nneɣni, nettaf wi dd-ittasen itteg am netta. Manaya issebsel Youtube Arifi, yedwel min deg-s qaɛ yemrawas.

Tamnawt n Trifiyt!

Zeg ij n uɣeẓḍis, Youtube iteẓẓu deg imeẓḍaɣ n tneddam timeqqranin, tanettit (identity) Tarifit. Deg iseqsan d yemsawalen, niɣ iprugramen mamek mma ggin, nettesla iwalen: „Arif, Arifi, Irifiyyen“. Kṭar zi min nettesla „Nnaḍḍur, Lḥusima, niɣ am cḥal uya iqelɛiyyen, inaḍuriyyen, imeɣrabiyyen …“. Wa d ijj n lefḍel yemɣer ismuna irifiyyen marra x ij n wawal, d ij n tnettit. Lemmḍen zeg-s la d tarwa n imenneɛraq belli nitni d Irifiyyen, d Imaziɣen urid d imeɣrabiyyen waha, mamek dasen sselmadent tmezgidawin (n tɣuri tirumiyyen, d tinni n tẓallit). 

Maca xmi dd-nettas nxezzar tarifiyt i ssawalen deg ibidyuten-a, nettaf-itt deg ij n lqaleb n taɛɛrabt, Tiwinas d iwalen (ljumlat) wer dasent ifehhem wenni wer yeɣrin taɛrabt : ssakina, lmuɛanat, lwasafat, lmaqadir, lmuḥtawa…. Raêy di lmewḍuɛ, nnaḍar nnec, achar muɣenni …. 

Lista d tazegrart, mala nettef nura awal issawalen (ayet baba n tirgawin-nni) a deg-s naf kṭer zeg wezgen n wawalen n taɛrabt, mala newca-t i ca n twessart d tarifit, wer t-fehhem min xef din ssawalen. 

Minzi amxumbel wer yeqqim di tnayen tlata n tiwalin i wer nettif s Trifiyt, Amxumbel n twinas amen kemlent.  Manaya ittḍerra Tarifiyt kṭer zi min tt-ineffaɛ: A nesseqsa ssakina n temdint Nnaḍur x zziyada-ya di l asɛar”,  “Aseqsi-nneɣ nhar-a x lqiṭaɛ ssiḥḥi … u netxissa bi ddiker..” “Mamek ttwalan lxadamat yettqeddam “ “ ma yetliqa zi lmustawa”, “zi anḥaê lɛalam“ „ttcekkan zi lmaqahi d lmataɛim“ “ḍḍahira-ya tentacar bikatra” (ina d imeḍya zeg ibidyuten) Aṭṭas n taɛrabt, deg-s arriḥet n tmaziɣt waha. Di twinas-a, 100% d taɛabt slesqent s Tmaziɣt waha. Nettaf deg-s ɣir tinzaɣ s tmaziɣt “x, n,” manaya urid deg yemsawalen waha, ura deg ibidyuten n tsennʷit, mani wer ittif wenni wer yessinen i taɛɛrabt, ma ad isiɣi, ma ad ibelleɛ abidyu-nni, minzi wer ifehhem min xef ssawalen.

Ibdiyuten di llan iseqsan, nettaf aṭṭas n yewdan tteggen tizemmar ad rren x iseqsan s Trifit tecna, Maca xmi ttacan aked wi ten-ittseqsan issadaf-dd iwalen n taɛɛrabt deg iseqsan, nettaf iterra x-as la d netta s “li anna, innama, ɛala sabili lmital”. 

Amxumbel n usewjed d Tira

Abdiyu qbel ma ad isewwar, ittawi asewjed, asewjed-a urid d axarres n min ɣa sennʷeɣ assa, niɣ min xef ɣa sseqsiɣ iwdan, niɣ ma ad yeɛjeb i yewdan ma lla waha. Abidyu ixessa-s Tira (Skript), d trezzut temɣar qbel ma a neqḍaɛ layas a nessexdem iwalen n midden. Abidyu mala wer das-tefhim ḥenna-s d jeddi-s n wenni/tenni t-yeggin, qaɛ nnehra ma yessiliy-it ɣer Youtube, minzi qa urid d Tarifiyt i din ssawalen. Ma min deg-s deg Ubidyu, Alebbuɛ-nnes ma d ferq-ccɣel ma d lmeɛqul, wer yecqi i ḥedd, minzi mkul lḥajet din iwdan umi tetteɛjib. Amnus n Tmaziɣt waha, xmi tt-nenneq s waman i zi nxess ad tt-nsessu. 

Aṭṭas n tarwa n imenneɛraq yeqqim-asen Youtube d tenni d tawwart waha n welmad n trifiyt, maca xmi ttafen belli Irifiyyen di Arrif ssawalen Tarifiyt teccur s taɛɛrabt, qeṭṭɛen layas zeg welmad, ca zeg-sen fehhmen-tt axmi Tarifiyt d tidet wer tsekkʷi, wer telli d iles (tutlayt). 

Manaya yejja-yi ad ariɣ aya n yiwalen, urid d anaqem, niɣ d aṭiyyeḥ zi tzemmar itteggen tawmat deg isiten niɣ tiryawin n wemsawaḍ nneɣni, lla, maca d layas, d asitem ad rnin di tzemmar ad ssiwlen s tmaziɣt, tawalat ɣer twalat ad ssawalen la s yiwalen i daneɣ-iweḍḍren, maḥend iles-nneɣ ad yerni ad yedder, ad yelqeḥ, wer ittleqqem s yilessawen n midden.

ɣer uneggar i marra inni itteggen Youtube s Trifiyt amen wer dd-yessidif (ɛad) bu tenɛacin mliḥ, lami wer qḍiɛen layas amen deg-sen tfurrujen luluf waha urid lemlayen (am ibidyuten n taɛɛrabt), qqareɣ-asen: Aqqa-tt zegwem, Ayuz i kenniw. 

Timaynutin

Aqelɛi
Aqelɛi
Abdelmajid Akalai

Fser-itt