24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Ass amaḍlan n ubandu Amaziɣ: ha tḥajit-nnes

Zeg wami llan Imaziɣen, ɛemmers ma ttuɣa din ca n ubandu ismun-iten zi Siwa ar Kanariya. Ar mani dag-s fekkren ca n imeɣnas saqaren-d bandu-ya ittwaksin deg umaḍal marra. Nzemmer ad t-naf deg umenɣi n Libiya, di lḥirak n Arrif, deg Wazawad. Ad t-naf ɣer Iknariyen, yella ula di dyaspura.

Imaziɣen zeg wami llan ɛemmers ma munen, maca s ijjen ubandu ufin dag-s ixef-nnsen merra. Ass-a d 30 Tɣuct, dag-s issemɣaran Imaziɣen n umaḍal s ubandu-nnsen. Maca mamec das-temsar i ubandu-ya? Wi dag-s ifekkren? melmi i d-yeffeɣ ɣer tudert?

Bandu-nneɣ ad yali zi Siwa ar Kanariya.

Ṭawes Ɛemruc, Muḥend Aɛrab d Muḥemed Arkun. Tala: MaghrebVoices

Din tnayen n tḥuja i yeqqnen ɣer twaggit n ubandu n Tmaziɣt. Tḥajit tamezwarut teqqen ɣer Takadimit Tamaziɣt i yegga ddsas-nnes Muḥend Aɛrab Besɛud. Takadimit-a tettwagg aseggʷas n 1966 s ca n ineɣmasen, imerzuten d inaẓuren… Zzag-sen Ṭawes Ɛemruc, Muḥemmed Argun, Muḥend Sɛid Hanuz.

Yusef Medkur ijjen zeg inni n tkadimit, ixeyyeḍ rebɛmiyya n ubandu deg useggʷas n 1969. Maca amɣar n RCD (agraw i yidles d tugdut) Saɛid Seɛdi, d netta i t-iɛedlen awern-as. Bandu ad ittwaksi di tefsut n Imaziɣen aseggʷas n 1980 di leqbayel, maca xenni ttuɣa qaɛ wer yettwassen.

Ḥmed Adɣirni, ɣer-s lxezrat nniḍen. Yeqqar belli bandu Amaziɣ ad d-iban twalat tamezwarut di Tafira (tigzirin tiknariryin) deg wegraw Amaḍlan Amaziɣ (CMA). Yenna belli kellfen ca n iḥudriyen d Iknariyen d nitni i d-issujden bandu-ya wa. Awerni i ukungris amaḍlan, kul Maziɣ yeksi akid-s ijjen ubandu ɣer tmurt-nnes.

Beddu n ubandu di Arrif: zi Temsaman?

Abuɣaw Amarruk, Adɣirni yeqqar ila bandu-ya immewc i yijj n tmesmunt di Temsaman, xenni ittwaxeyyeḍ zzag-s cwayt di Nnaḍur mani ɣa immutti ɣer Arbaṭ d Kaza d tneddam nniḍen.

Lmexzen Ameɣrabi ila wer das-itteɛjib lḥal ad iẓer bandu-a ittferfir, niɣ kessin-t imeɣnas. Maca awern-as ibda ittnama akid-s, ula kter di temnaḍ mani llan Imaziɣen aṭṭas. Mani mma yella ca n ufuɣ, izemmer bnadem ad ittwala bandu-ya. Deg umussu n 20 Febrayer, tuɣa bandu-ya lebda ittferfir, amenni ula di lḥirak n Arrif.

Di Lezzayer, yegg-d Lgayed Saleḥ ijjen uwardi, ugin ad jjen ad immeysi bandu n Tmaziɣt. Tuɣa rezzun ad ittwaksi ɣir wenni Azzayri. Aṭṭas n imeɣnas di Lezzayer ttwaṭṭfen di leḥbusat minzi ttuɣa kessin bandu n Tmaziɣt deg ufuɣen n lḥirak.

Waxxa imeɣnas n Tmaziɣt qqaren belli bandu-ya d ijjen iqqen ɣer tnettit n Imaziɣen mani mma llan. War yelli ca d bandu n ca n ddewla, maca waxxa amenni timura n ẓelmeḍ n Tefrikt, xezzren-t ɣer-s s ucaci.

Maca min xsen ad inin ikuluriten-nnes?

© FADEL SENNA / AFP

Rebɛa n ikuluriten i dag-s di bandu:

Awraɣ: ixes ad yini sseḥra mani zeddɣen Imaziɣen, am Itargiyen.

Azegza: D izuɣar d idurar mani ittilin ɛawed Imaziɣen.

Aḥmaymi: ixes ad yini Imaziɣen izeddɣen x lebḥer. Tlata-ya n ikuluriten ttɛeqqaben ɣer mayen illan di Tmazɣa. S idurar-nnes, lebḥer-nnes d sseḥra-nnes.

Deg wammas n ubandu, din ijjen yaz d azeggʷaɣ ixes ad yini d iles n Tmaziɣt ismunan Imaziɣen, kulur azeggʷaɣ yeqqen ɛawed ɣer idammen iwcin Imaziɣen x tlelli n tmurt-nnsen.

 

Ɣer ɛawd: Imeɣnasen Imaziɣen…mayemmi tlata n iḍewḍan?

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt