« Deg ijjen umaḍal urid di wenni nneɣ, ttuɣa dinni ijjen uḥudri d Amaziɣ, qqaren-as Lusyus, ittwamsex d asnus, ittmuttuy zeg wemkan ɣer wenniḍen, yettwala anict midden d iqubbaniyen d ifɣulen, ɣer umeggaru Takuct tamisriyt Izis terr-it-id ɣer tabenadmit-nnes ».
Ina d iwalen izemmren ad aneɣ-wcen ijjen uxarres d ameqqran x ungal n « asnus n wureɣ ». Yura-t umari d umwenni d ufilusuf Amaziɣ Anumid Lukyus Apulyus. Niɣ amek i das-qqaren s Tmaziɣt « Afulay ».
Amungal amezwaru deg umezruy
Deg ijjen ddcar qqaren-as « Madur » umi qqaren lux « Medawruc » di jjihet n suqq Ahras deg usammer n Lezzayer. Dinni ig ilul Afulay deg useggʷas n 125. Ungal n « iɣefmuttuyen » (métamorphoses) niɣ « Asnus n wureɣ » s yiles Alatini aqdim. Ungal-a wanita d ungal weḥḥd-s min ɣer illa tunɣilin (copiés) ttwaḥḍant. Ungal-a iksi ca n 11 n izegnan. Yettwaḥsab d ungal aqqdim amezzwaru.
Zi Ruma ɣer Uya … Amsiriḍ (procès)
Apulyus, d ijjen uḥudri tuɣa irezzun x tmessna mani mma tella. Izwar-as iraḥ ɣer Ruma, mamec ikka timura n usammer ɣer Aliksindariya. Ar ɣa izdeɣ di Uya niɣ di Traplus yiḍ-a. Idwel d aḍbib din, yewwi ijjen temɣart d Talibit qqaren-as Imiliya Budentilla. Maca netta wer yeqqim ca mliḥ aked iḍeggʷalen-nnes. Xenni nnan-as belli netta ittegg agezzen. Agezzen deg izerfan Irumiyen ttuɣa ttekksen x-as buḥbel. X manaya iberra ixef-nnes s ijjen udlis qqaren-as « lmurafaɛa n Sebrata » isseplika dag-s mamec tettraḥ tussna, tafizikt, yenna-asen i yenni i t-ittahmen belli d iqubbaniyen.
Taweḥdanit
Lmurafaɛa-nni yura yettwaḥsab zeg idlisen n tsekla isebḥanen di Trumiyt. Amezruy wer yuri bu aṭṭas x mamec i iyura Afulay, kkes manaya ɣir umi i d-nnan ila yemmut deg useggʷas n 180.
Nnan x-as belli inna « Nec ttekkreɣ s temslayin la s yiles agriki niɣ wenni alatini, s tira-nni s ixef-nnsent […] ».
Yura Apulyus ca n 18 n idlisen jar wungal d tenfust d tlemmudin tiplaṭunin, timessna d tussniwin n ugama d anstugrumi d tfilusuft d uẓawan.
Tala: Maghrebvoices