24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Mayemmi ca n lefquyat wer ḥemmlen timɣarin timaziɣin?

Azgen ameqqran n Imaziɣen teṭṭfen mliḥ di leɛwayed-nnsen d tussna-nnsen; i ssemɣarant zi tudert. Tinamitin-a dag-sent amsedder d umsumuḥ. 
Tamɣart ittili ɣer-s ijjen wazzareg mani tzemmer a tessiwel dag-s x ixef-nnes. Maca deg iseggusa imeggura, ca n “Ixwanjiyen” tteggen ijjen umseksi aked ca n ɛadat n Imaziɣen, minzi qqaren wer d-ttisent ca aked lislam.

ixwanjiyen ttexsen ad fesren ijjen lislam walli nneɣ

ixwanjiyen ttexsen ad fesren ijjen lislam walli nneɣ, ttexsen ad ṭemmsen tussna-nneɣ”, d manaya i yeqqar Brahim, d ijjen uḥudri zi ddcar n “Ayt Zineb”, jjwayeh n Warzazat, deg yeffus n Lmuɣrib.

Irni iqqar “aqqa ixwanjiyen-a, hekkʷan-d x temɣarin aṭṭas, minzi ɣer-sent ijjen wemkan d ameqqran deg wamun Amaziɣ, ttexsen ad ssidfen ca n ixarrisen deg uzellif-nnsent, zeɛma amexmi arruḍ i di yella ikuluriten ḥram, ittxiss-asent ad kksent tiggaz zi arrimet-nnsent”.

Ca n imeɣnas n Tmaziɣt rrin taynit i ca n teyrawin d tejmaɛin axarres-nnsent d aradikal, ttexsent ad beddlent ca n ɛadat ɣer Imaziɣen i yellan di ledcur.

« tiyemmatin-nneɣ d tḥennatin-nneɣ ttuɣa wer ssinent ddin »

Ttuɣa wer tzemmred a tafed timeɣriwin d uraren n Imaziɣen wer dag-sent ittili “uḥidus”, i yellan d ijjen marka n ccḍih ittraḥ akid-s leɣnuj. Timɣarin cerrkent dag-s aked irgazen; ca n twacunin Timaziɣin dewlent ttagint ad ceḍḥent minzi qqarent aqqa “ḥram”.

Deg yiger-a teqqar Ḥanan i yellan d ijjen tḥudriyt d Tmaziɣt zi ddcar n “Ayt Zineb” jjihet n Warzazat, “di min izwaren ttuɣa nceṭṭe “Aidus”, maca lefquyyat nnan-aneɣ aqqa tenni iceṭṭḥen aked uɣezdis n wergaz, Sidi Rebbi a tt-iɛeddeb mseqqem. Tiyemmatin-nneɣ d tennatin-nneɣ ttuɣa wer ssinent ddin”.

“Aḥidus” netta issemɣara zi tudert d tmexsa deg wamun Amaziɣ, bac ad ssiwlen dag-s x tmeslayin I yeqqnan ɣer tudert takuyast.

“wer nzemmer a nxayel ila tudert-nneɣ bla ccḍiḥ d usemɣer zi tudert”

Imeɣnas n Tmaziɣt ttagin x ddegg-a n wawalen iqqaren lefquyyat, i ittḥarmen ccḍiḥ n temɣart deg “uḥidus”. Imeɣnas-a qqaren aqqa Aḥidus isnufsul tamɣart.

Saɛid i yellan netta zi Xnifra, i d-yusin deg waṭlas anammas, iqqar “wer nzemmer a nxayel ila tudert-nneɣ bla ccḍiḥ d usemɣer zi tudert, a nsel i tniɣt n temɣarin d nitenti ttɣennjent deg idurar I yuɛlan bac ad ssiwlent x teykatin-nnsent”.

“Cerḍeɣ tiggaz minzi d ɛada-nneɣ”.

Irni inna, “ttexsen ad aneɣ-kksen tudert, maca s manaya nitni ttekksen-aneɣ tussna-nneɣ d tmagit-nneɣ”.

Zegga ttuɣa tiggaz n Imaziɣen d zamul n waẓẓli n temɣart deg wamin Amaziɣ, idwel d tala n lɛurret d ḥcuma, Mina (61 iseggusa) tzeddeɣ di Werzazat, yeffus n Lmuɣrib “Ttuɣa cerḍeɣ tiggaz minzi d ɛada-nneɣ, maca xenni ttuɣa wer ssineɣ ca ila qa ḥram, ɛawed aqqa sidi Rebbi ineɛɛel tamɣart-nni i yeggin tiggaz”.

Tiggaz d wudem zi tussna n Tmaziɣt, ttuɣa timɣarin cerrḍent tiggaz xmi ttexsent ad melkent niɣ wwḍent ad melkent; d nitenti ttɛawadent izlan ssawalen x uẓuyyet d tmexsa-nnsent i ucrik n tudert-nnsent.  

ixarrisen iɛeffanen udfen-d x wamun-nneɣ”

Nzemmer a nemmel zi ttsawar n tiggaz di tussna n Tmaziɣt ca n izumal am wenni n tfukt, itran, tiɣerḍmiwin ula taseṭṭa n zzitun d ufiɣer.

Imeɣnas n Tmaziɣt ttexsen ad bedden deg wudem n ddegg-a n uxarres aradikali, i yettxsen ad iṭmes tussna n Tmaziɣt, axmi ittejja Imaziɣen ad akan s tiggʷdi zeg uɛeddeb n Rebbi, ittejja-ten ad ɣilen ila qa ɛadat-nnsen maci d timselmin.

Ameqqran n tmesmunt Tamaziɣt n tseqqar n wemdan, Bubker Unɣir inna i “Independent Arabic” aqqa “ixarrisen iradikaliyen i d-yudfen x wamun, tthuddan x umyanaw adelsan d umzruy ameqqran I di ɛicen Imeɣrabiyen aṭṭas zi mani”.

“ɛadat ttenqaḍant s lftawa”

Irni inna uselway n tmesmunt Tamaziɣt n tseqqar n wemdan “axarres-a aradikali, ijja later-nnes x uɣezdis n tussna, d waṭṭas n ɛadat, ameknaw di ca n ledcur di Sus, iffus n Lmuɣrib, ttuɣa din ijjen ɛada, I tteggen midden awerni lɛid ameqqran nican, qqaren-as s Tmaziɣt “Bilmawen”, iḍfer inna “ɛadat-a bdant ttenqaḍant s ddegg-a n lftawi, ixarrisen-a iɛeffanen, maca aqqa ɛada-ya, txelleq-d amsawaḍ jar irgazen d temɣarin, ttɣennjen bac ad ggen lefrajet”

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt