24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Ass n Valentine : Mamec ixezzer ddin ɣer tmexsa ? (1/2)

Xmi i d-ittakkʷaḍ ass n 14 zi febrayer, ttɛeqqaben lemwaḥel d izeggʷaɣen. Ulawen mani mma, d tebratin n tmexsa ttilint kṭar. Lɛid-a wanita issemɣaran s tmexsa iban-d d amaynu.

Alain de Botton at TEDGlobal 2009, Session 1: “What we know,” July 21, 2009, in Oxford, UK.

Yeqqar Ufilusuf d umara Abriṭani Alain de Botton ila « timexsa Tarumantikt » i nettwala tḥeṭṭar aṭṭas deg ifilmawen. Yeqqar ila awal-a ilul-d di lqern wis 18, yedwel d tagrawla ɛawed d tareẓẓit di twalat d icten. Timexsa tarumanṭikt, tekkes-as amkan i lemlak mani iwdan tuɣa mellken maḥend ad ɣer-sen yili ttmenyat, tammurt d wemkan asebḥan. Lemlak yeṭṭef-as amkan ijjen tmexsa teqqen ɣer teykatin, ig itticen timexsa n tidet. Lxezrat i das-wcin Irumantikiyen i « tmexsa » yeqḍa x midden i yexsen ad melken waha.

Min teɛna Tmexsa Tarumatikt ? Alaḥsab Alain de Botton i yeqqaren ila qa d timexsa i yellan yiḍ-a s waṭṭas. De Botton yettwala ila timexsa n nhar-a xmi wenneɣni ijebbed-aneɣ-d s waẓẓli-nnes d min iɛlem d timessna, d manaya i daneɣ-ittejjan neccin ma a neqbel arriḍa niɣ a xas-nagi. Timexsa-ya teqqar-aneɣ ila ixess-aneɣ a neḥḍa deg wulawen-nneɣ teycatin-nni timezwura n tayri, waxxa din imunas n lxedmet, arraw d ttmenyat. Mala ḥedd wer yiwwiḍ ca ad ibeddel zi tnamitin n lɛadat n wecrik-nnes, ataf neccin a nini ila nefcel di tayri-nneɣ. Di « tmexsa tarumantikt », maci nettraja zeg wecrik-nneɣ ad yili d llif waha, maca ixess-as ad yili d aḍbib n tnefsiyt, aḥemmas, issen ad issenw, dacifur ula d lefqih. Manaya, alaḥsab afilusuf-a Abriṭani, yeqqar wer izemmer ad yili. S uya ittaru-d aṭṭas n uxeyyeq dag-neɣ, minzi wer nufi ca min nettraja.

Ijjen wejḍiḍ rrẓen-as wafriwen

Lulen-d Irumantikiyen zegga amaḍal ibda iẓarr ijjen tugurt (progression) d tameqqrant deg yiger n usenneɛ. Irumantikiyen ttuɣa ttlaɣan maḥend ad d-dewlen ɣer temẓi n bnadem. Arumantiki amec xas-ssawalen ungalen deg wakud-nni, lebda ixeyyeq, yuyes, ineqq yiman-nnes deg umeggaru. Netta d taɣtast (victisme) n ijjen wagdud ittu iles n tayri d teykatin. Igga ameknaw inni d-ittbanen deg iseddiyen d pilikulat n Ikuriyen d Imiksikiyen.

Irumantikiyen wcin-as i mezri d tmexsa furma n ijjen uḥenjir d ameẓẓyan ikessi ijjen fritca. Netta d mmis n takuct n tayri (Venus, Aphrodit) d Wakuc n umenɣi (Mars/Aris). Semman-as Igrikiyen Eros, semman-as Irumaniyen Cupid, mala ilqef ḥedd s fritca-nnes, ataf arrimet-nnes ad dag-s stextxen imezran.

Eros

Lexyal n tɣermiwin tiqdimin iwec-as i takucin-nnes tizemmar n tmexsa, lemlak d umsaraw. Cupid, i ttuɣa yellan d azamul n tmexsa tarumantikt di lqern i yeɛdan. Ttuɣa-t lebda d ijjen wudem ittwassinef di lemɛabed n takucin n tayri umi iwcin ijjen ccan d ameqqran zi Misra Taqdimt ar tmurt n jar tnayen isaffen (Lɛiraq), ar ɣer tmura n Igrikiyen d Irumaniyen.

Venus, Aphrodite, Ɛictar, Inana, Izis, Lɛuzza, Tanit marra idsent ttuɣa-tent d wudmawen msebḍan n ijjen takuct n tayri, aẓẓli, tarawt d mezri. Di ca n ttwalatin nettaf takuct n tayri nettat s ixef-nnes d takuct n umenɣi, tazreft (justice) d jjehd ameknaw Inana, nettat ig iḥeṭṭan iḥenjiren d temɣarin ameknaw Izis ɛawed tani. Timexsa ɣer tideyyanin-a tina, nettat d tizemmar n lxir d lɣir di twalat d icten. Mezri ɣer-sent, yettwaḥsab d ijjen jjehd maḥend ad ikemmel bnadem tadwwirt-nnes i d-ittaymen zeg yimiren (saisons) d lweqt n tmeyra.

Zegga tettban Tamasiḥit, yedwel Cupid d ijjen wejḍiḍ rrẓen-as wafriwen. Yeṭṭef-as amkan i Wemcum-nni n Eros. Timexsa tedwel d tenni i nettxes Rebbi waha, timexsa d tenni i yellan jar midden. Rẓin-as afriw i mezri, xenni ssinfen arrimet, idwel deg wemkan-nnes rreḥmet d uzillez.

Imasiḥiyen: A nxes Yeccu Lmasiḥ waha

Rebbi yus-d di furma n bnadem maḥend ad aneɣ-issenjem s uselleb n Lmasiḥ x tmurt

Imasiḥiyen qqaren ila Rebbi netta d timexsa. Minzi yus-d di furma n bnadem ḥma ad issenjem iwdan zeg iwezwizen d leḥriq. Alaḥsab Injil n Yuḥenna, nettaf Yeccu Lmesiḥ iqqar« Xsem ayawya mamec kenniw xseɣ” . Ittsemma wer din bu wemkan qaɛ i imezran deg uxarres Amasiḥi, maca nitni nekkren imezran-a. Minzi ttwalan ila taqqut d tenni i yejjin Adam ar ami i d-yeffeɣ zi jennet. Iwdan mellken maḥend ad msarawen waha, ma timexsa nettat ixess-as ad tt-newwec i Yeccu Lmasiḥ waha.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt