24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Ass n 02 Kṭuber.. Wami tekker tagrawla deg Igzennayen (1/2)

Irifiyen

Amelqi amezwar aked Mulay Muḥend

Deg useggʷas n 1952, raḥen aṭṭas n yirgazen zeg Igzennayen maḥend ad mselqan aked Mulay Muḥend di Maser. Irgazen-a ttuɣa izwar-asen bdan tteggen aɛeqqa amezwaru n Ljic deg useggʷas n 1951.

Deg useggʷas n 1948, ttuɣa Mulay Muḥend isekk ca n Irifiyen ɣer Lɛiraq maḥend ad ttrinaren mliḥ. Iwdan-a zzag-sen Ḥeddu Aqcic, Lhacmi Ṭṭud, Muḥemmed Ḥemmadi Leɛziz d ijjen nniḍen qqaren-as Ɛebdelḥamid Lwejdi. Ina dewlen-d ɣer Maser deg useggʷas n 1951. Ttuɣa ggin ijjen ddewra deg useggʷas-nni s ixef-nnes ɣer tmura n yiẓelmeḍ n Tefrikt. Maḥend ad ssnen array n iwdan illan deg ikabaren n pulitik di lweqt-nni di lxedmet n lesnaḥ.

Iwdan-a kkin ca n xemsin n wussan di Lmuɣrib. Raḥen ɣer waṭṭas n tneddam maḥend ad ssnen ma Imeɣrabiyen xsen ad adfen deg umeski n lesnaḥ aked Fransa ma lla. Axarres tuɣa yellan di lweqt-nni: Netta ad snekkaren amenɣi kuntra i Fransa di lweqt d icten mani mma di Tmura n Tmazɣa. Manaya yemsar di Yunyu 1945.

Asnekker n tegrawla di lweqt d ict

Nnekwet n girra

Di 01 Yunyu 1954 i tekker di Lezzayer s ufus n FLN, maca di Lmɣrib teɛḍel ar 02 Kṭuber 1955. Zegga i d-iwweḍ ijjen uɣerrabu n Lesnaḥ zi Maser di Mares n 1955. Lesnaḥ n uɣerrabu-ya ittwabḍa x Idzayriyen d Irifiyen.

Irifiyen di lweqt-nni bdan s irgazen ttakkʷaḍen jar 500 d 600. Ttwaggen ca n imassen n uɛawen n Ljic n tteḥrir di Ɛin Zura, Tala Mɣayt, Targist d Ayt Ɛemmart. Maca ammas n ljic, ttuɣa-t zi Nnaḍur. Ljic igga umi neqqar amekraḍ n lmewt jar Tizi n Wesali, Icawiyen d Bured. Iwweḍ ad yerbeḥ i yefransisen deg waṭṭas n imenɣiten. Xenni bdan hejjmen-d x imezdaɣ mayen yejjin aṭṭas n Igzennayen ad rewlen ɣer imukan i dasen-yudsen xenni.

Di 06 Yennayer, Spanya tehjem x waṭṭas n imukan mani ttuɣa llan imeɣnas n Ljic. Maca ɣer umeggaru tesbedd asugi-nnes wami tufa ila Irifiyyen ggin aṭṭas n trennawin x Fransa. Spanya, zi lebda ttuɣa teqqim txezzer zi laggʷaj waha. Wami tufa Fransa amenni, traḥ tebda amherwaḍ aked iwdan n Listiqlal, deg Ikes Liban. Xenni ad tewwec listiqlal i Lmuɣrib. Mulay Muḥend inna x-as ila qa listiqlal-nni d azeḥḥaf.

Waxxa amenni iwdan n Ljic wer qbilen ca s umehrwaḍ-nni ila yemsaren jar Fransa d iwdan n listiqlal. Zi senni bdan ttseffan iwdan i dag-s, ameknaw ɛebbas Lemsaɛdi, ḥeddu Aqcic d inniḍen.

Igzennayen
 

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt