24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Asijji yefsus x tɣawsa tamaziɣt

Umi tebda tettiriw tisi n imeɣnasen i yeksin amnus n tɣawsa tamaziɣt, yebda yiɣess-nsen ittemtin, iruḥ Muḥemmed Cafiq ɣer ujellid, yenna-s aqa mala isiɣi lḥal ammu, taɣawsa n tmaziɣt ad teḥruṭṭef ɣer tsertit (ssiyasa), lexdenni yemra cwayt lḥal. Awarn-as, ad yeswiẓẓeḍ lmexzen ḥuma a dd-yerr taɣawsa-ya ɣer uḥerwal-nnes, ad yeẓẓuɣɣer ajertil adu iḍaren n imeɣnasen i yerbun lhemm-nnes. X-as, uca yusa-dd yinaw (lxiṭab) n Ajdir, i di yenna ujellid: “tamaziɣt n merra imeɣrabiyen ijjen s yijjen” (الأمازيغية ملك لجميع المغاربة بدون استثناء).

Awal-a, d ij n ssrimet yezdeqmara zeg-s lmexzen i merra ilelliyen i dd-yeẓḍuqqẓen taɣawsa tamaziɣt ḥuma ad tili d ij n tɣawsa d tagdudant, ksin-tt deg wulawen-nsen yewdan, tiweḍ-iten tidet illa tasertit n wesɛarreb i di tugur ddewla n Lmeɣrib tqeṭṭa x tnettit-nsen (lhuwwiya). S uya, ttwaggent ca n tsurifin waxxa amen ittban aqa cnant i tmaziɣt, maca di tuɣbayt-nsent, d ij n wefrag i ɣa yessefrinaren taḥeryaḍt n imeɣnasen Ḥuma wer trenni kter. Yettwagg Ircam, tudef tmaziɣt ɣer lebɛaḍ n sekwilat, tira n tfinaɣ lexxu ttneqraḍent deg-sent tiṭṭawin n yemsebriden, tamaziɣt aqqa-tt deg udustur…

Maca aseqsi i dd-ittemrusan: Ma d manaya i ttuɣa ixessen tamaziɣt? Ma nican niweḍ s tɣawsa-nneɣ a naf min nrezzu ? Man amkan i yellan ɣer tutlayt n tmaziɣt arendad isuraf n wehnaci i tt-yessewcan ɣer tmettant? Ma d tidet tamaziɣt aqqa-tt di sekwilat, am nettat am tutlayin nniḍen? Ma d tidet tamaziɣt d tunsibt nican? Sennej i uya d uyin, min ɛnant tefraz-a n tmaziɣt tameɣrabit i dd-ittnennan di tegdurt n Ircam? Wi tt-yessawalen? Cḥal i zeg-s yettwarin n lektub? Cḥal n imeḥḍaren i tt-yeɣrin, ssnen-tt? Cḥal n isaḥafiyen i zeg-s dd-itteggen isedditen? Cḥal n imara (lkuttab) d yezlawiyen i zeg-s ittarin? cḥal n ifilmen i zeg-s dd-yeffɣen?…

Qbel a nesseqneɛ ixf-nneɣ illa manaya ittxessa-t wakud dunnit, yeffuk a neɛber cḥal i ixessen, a t-nessemqudda aked čamma n wedfel i ittderdiben x yilsawen n tmaziɣt, tessekmummuc-iten di tenni i umi qqaren “tameɣrabit”. Tameɣrabit-a i di tettɣima tmaziɣt d ij n lḥajet nqebbel-itt s taɛrabt, nqebbel-itt ad tili manahuwa illa tella waha. Maca ça n isuraf i iqaden, i daneɣ-yemmalen ij n yimal deg-s tfawt i tamaziɣt, aqa wer din walu. Din tirja d tizwawaɣin, tteggʷent asirem n imaziɣen s uraji, araji-ya i wer ɣer yelli laḥedd .

Lexxu mani niweḍ? Amfeccar, amreddaj, awedder, amsebḍi… Lexxu tamaziɣt tefya x wuru i ttuɣa tt-igerwen. Deg wemkan ma a das-nesselqa urawen nniḍen, nejja-tt ad tzelleɛ, alami wer deg-s min dd-ɣa yesmun ḥedd nnhar n yiḍa.

Lexxu tummuɣ, ula d tirja n wesbeddi n ca n ukabar d asertan, ggin-as-dd imɛunnaj. Am wi yeqqaren, ikabaren merra ksin amnus n tmaziɣt, wer din bu webrid ɣer wesbeddi n ukabar d Amaynu, a ɣer-s yili uxarres d amaziɣ. Wenni i yexsen ad yexdem tamaziɣt deg wazzerg n ikabaren, tawwurt terẓem, ad yixḍar akabar i yexs. Maca amen nnan lejdud: yya ma ad tixḍared di tarwa n teqzint, a dd-teksid aqzin d aqerqac!

Tummuɣ! Aya i ɣa nini. Ca nniḍen, a x-as ɛerran wussan…

Ɣer ɛawed: Aselmed n tmaziɣt di Lmeɣrib; Iseqsiten i yennuffren.

Timaynutin

Ɛebdelwaḥid
Ɛebdelwaḥid
Abdelouahid Hennu

Fser-itt