26.1 C
Nador
Lexmis 4 Yulyu 2024

Tiggaz.. Amezruy issusmen x arrimet n Tmaziɣin

Tala: MaghrebVoices

Azgen ameqqran zi tḥennatin-nneɣ ttuɣa carḍent tiggaz x wudmawen-nnsent, iḍaren, fus d yidmaren-nnsent. Tiggaz d tiggezt di tungimt n waydud Amaziɣ di Tmazɣa. Urid d Imaziɣen waha ig iggin tiggaz maca aṭṭas n wayduden deg umaḍal, ttuɣa cerrḍen tiggaz di arrimet-nnsen.

Tnayen n tmeslayin i zi ttuɣa zemmren ad cerḍen tiggezt, tteggen-tt s tilemt n thendiyt niɣ s yiɣeḍ. Tettɣima tḥudrit, tili ttunuḍent-as tiqrinin-nnes d temɣarin nniḍen ig issnent ad cerḍent. Xezzrent mamec ittraḥ wecraḍ-nni. Xmi ɣa tsala, akid-s dɛant s sseɛd d labarka.

S ijjen taynit d tameqqrant i zi tcerreḍ temɣart x wudem n tḥudriyt. Ca zzag-sent sxeddament lefḥem aberkan. Zi senni snuqqubent s tsineft tamcant mani ɣa tili tiggezt ar zzag-s i dd ɣa ffɣen idammen. Uca ttḥekkan x-as iɣed, tilemt-nni n tahendiyt. Ttejjant cwayt n lweqt, ttruccant x-as aman amellaḥ aked ca n lɛucub. Awerni ijjen imalas, agezzim-nni ad iggenfa, uca tettban-d tiggezt-nni niɣ d arsem-nni.

Arrimet d talwiḥt n ugama

Tiggaz i ttuɣa tteggent Tmaziɣin i yeqqen ɣer ca n tmeslayin i yellan deg ugama. Axmi da arrimet-nnsent d ijjen cwayt zeg ugama. Di zzman urid Timɣarin waha i ttuɣa itteggen tiggaz. La d irgazen ttuɣa cerrḍen ixef-nnsen. Ttuɣa tiqdimin ttkettarent zi tiggaz, maca aked lweqt sneqqasent zzag-s ar mani idwel udem n tmeṭṭut Tmaziɣt wer ikessi ula ijjen tiggezt x wudem. Sarah Corbit, icten trezzu di tussna n Tmaziɣt, tenna belli Timaziɣin tiqdimin ttuɣa cerrḍent ca n imudar x wudem. Kul amuder ittili ɣer-s unamek.

Teqqar ila tasejjart txes ad tini taqsuḥi, artila d arraw. Tfiɣra nettat d agenfi zeg waṭṭanen. Tizit d Tzizwit d tmeslayin i wer nzemmer a nxayel. D tnayen ifilan isedden d lxir d lɣir ig illan ttwaẓẓun di bnadem. Teqqar ijjen Trifiyt, illa tiggaz netta ɛawed izemmer ad isferrez tameslemt x tudayt.

Tiggezt d umsemlac

Tameslayt tamezwarut i zi ttwaggen tiggaz xminni nferrez jar timɣarin ig imelken d tiɛzryin. Tamɣart xminni i yeggur ad temlek, tecerreḍ tiggezt maḥend ad tini i jjmaɛet belli aqqa-tt x yiri n wergaz. Awerni lemlak-nnes, tamɣart awerni i lemlak tzemmer ad terni tiggaz nniḍen. Mala treceq-as-tt niɣ mala yenna-as-tt wergaz-nnes. Di Arrif, tuɣa tamɣart zzat ma ad temlec, xminni tili yalleh tebleɣ, tcerreḍ tiggezt maḥend ad tini ila nettat aqqa-t tujed i lemlac.

Kter zi manaya, di ca n jjwayeh nniḍen ɣer Imaziɣen nettaf tamɣart tajjalt. Tenn umi immut wergaz, tcerreḍ udem-nnes amen ikmel. Am ijjen tmart niɣ d aɛecmir. Maḥend ad tini belli nettat aqqa-tt din ḥuma ad as-teṭṭef amkan i wargaz-nnes ig immuten.

Di tqebbal n Iɛezzaben ɛawed, zi tiggezt ttuɣa nettsen man taqbilt i ɣer tettnḥaza ca n temɣart. Ca n tqebbal nniḍen d Timaziɣin qqarent-as i tiggezt « aḥejjam ». Ddab-a n tiggezt tteggent i ugenfi. Ula d irgazen cerrḍent s ca n uxedmi deg ufus-nnsen, ittsemma di ca n imukan wer d-ttbinen.

Ca zeg imerzuten qqaren umi i d-banen ixwanjiyen, iraren ijjen tilalt d tameqqrant ḥma tiggaz ad ttwaseffḍent zeg wudem n temɣarin d yergazen. Bennan aya x ca n tmenna n arrasul. S uya aṭṭas zi temɣarin min ɣer yella wagla, ruḥen kksent tiggaz-nnsent. Ma tinni nniḍen, ugint ad jjent yessistsent ad carḍent tiggaz.

Lux, iḥudriyen di tneddam ula kṭer bdan tteɛqaben ɣer tiggaz n Imaziɣen ḥuma ad tent-cerḍen di arrimet-nnsen maca s ijjen tebridt d tamaynut.  

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt