26.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Tiɣuyyitin n “Jar uḍiqqi d ulaɣi” n uzlawi Ḥalim LMADANI*

Liẓar n usefru di Arrif ittraḥ ittemlil waxxa ttuɣa iqqarqec s cwayt n ibeqqiḍen, ittraḥ ittemɣir, ittiriw s tzemmar n ayt bab-nnes, mani ksin asekkil d amnus, ksin-t d leklaṭa sduxxunen zzag-s di arrimet n tudert-a.

Tanezbayt-a d tamaynut, ticti-nnes wer yelli tettemrusa deg wul n tudert waha, maca tettas-dd ula deg inni war yessinen mammec i ɣa-t-zedmen, ad t-ɣeyyzen, ad t-ssifen d tufrayin d teycitin x temlel n tefray. Ḥalim Lmadani zeg iḥudriyen i yeksin tira d tayri d amnus, zeg izlawiyen i d-immerinyen d admam ittissiqen ɣer temrist n usefru i yemmarsen d tcuni xef yedmaren n tsekla tamaziɣt, yegga ansa-nnes deg yiger-a s wammud amezgaru: “Addriwen n uẓuyyet”, s uyenni ɛad yugi ad iḍer zi tqiccatin n waddriwen-a, ɛad ittemɣunnun dinni ittlaɣa s uxeyyeq d uḍiqqi ɣer tudert-a yuffren s yinezgumen.

Azlawi-nneɣ ittlaɣa s ca n taycitin ttarrant ulawen n ssedjaḥ d trussi i yesruban takkayin yeddren d tinni yemmuten, ilaɣan s usuter ɣer usgenfi maca ḥuma yufa tamwarit xef tseṭṭa n yiseqsan ittemlaywan temcubbuḍen deg walli s tefrest n tfilusuft:

Mmet x iseqsan;

-Min ɛniɣ?

-Min ɣar d-usiɣ?

-Mayes nekk?

Dder s yijj n wudem,

Ini: nekk d nekk.

Deg wammud “Jar uḍiqqi d ulaɣi” nettaca dinni jar mkul asekkil d usekkil ayraf n tɣuyyitin ɣerrsent aseɣḍi, mani ttlaɣant s umeṭṭa x tyemmat, tayemmat n yimaziɣen wer ɣar-s tticent deg umaḍal a, nettat d lallaɣ n tnefrayt, ufuɣ zzag-s d laxert, s uyenni zzay-s issemɣar uzlawi deg wammud, yeydar-itt d ujar zi sin d mraw n twalatin:

Texsed εad ad ẓreɣ yemma,

Ad cem ssudmeɣ zeg uḍar.

Mala ḥadar tugid

gg-ayi ass ameggar.

Asneflul n uzlawi ibbeɣbeɣ s tmitar d ilugam, i d-yuyem zeg izuray n ladas d laggʷaj: (taɣarrabut, ameṭṭa, Buya, abrid, tisit, Givara, Mulay Muḥend, Mimunt n Selwan, tayemmat..), iswi-nnes s ta tameggarut ad yewwec azal i tudert-a, maca s min ɣa-tekk tyemmat ad tedder, yexs ad yini s tyarzawt, akud di ɣa-temmet niɣ ad teqḍa niɣ ad aneɣ-teffeɣ afus, ad tenderya jar ifassen n yenni isekkʷan d yenni wer isekkʷin, axmi ɣa-teqḍu tɣuni n weẓwaa-a, lexdenni d wenni d ass-nneɣ ameggaru.

D amnus n tyemmat ig yejjin azemmem deg wammud-a yeggur am tecli n tsegneft axmi kid-s tneddeh tifilutin, tettalem tisfifin n iyezzimen-nneɣ, maca tisegneft di lizar tettmulluɣ s ususem tenni n uzlawi tessuruf s ilaɣan d iɣuyyan. Alam n tesfifin n Ḥalim Lmadani usint-id ad ssusfent x tiqqad-nneɣ, ad renyent iyezzimen x yenni day-neɣ, maca s ict n tizilt d tcuni d taseklant yeccuren s usdukem yessuren i lizar-a acemlal waxxa dinni tibeqqiḍin deg yeyyar-nnes amiriw, iyyar mani msettafnt tqessisin n “Jar uḍiqqi d ulaɣi”  swaẓẓaḍent-id s yimi n tayri d uḍiqqi.

Said BELGHARBI

Lkebdani: 30/05/2022

* Tiɣri a d tamsizwarut i d-yusin deg wammud-a.

Timaynutin

Fser-itt