24.1 C
Nador
Jjemɛa 26 Yulyu 2024

Mayemmi ttrajant ca zi Tmaziɣin ɣer Lɛid ameqqran?

“Ussan n lɛid ameqqran ɣer Tmaziɣin-nni ittɛicen deg idurar niɣ di ledcur, axmi tteggent lemtiḥanat. Mala wer tiwiḍ ad taf ca n wergaz zzat i lɛid, tettemsar-as am umeḥḍar-nni ig iseqḍen deg useggas n tɣuri. Ittxiss-as a traja aseggas amen ikmel bac a tenjeḥ. Ma neccin, ittixess-aneɣ a nraja ar lɛid ameqqran-nniḍen, bac a naf argaz i daneɣ-ɣa-issiggʷjen x ledcur-nneɣ, ad aneɣ-yawi a nɛic di temdint, niɣ mala walu qaɛ wer nettɣimi bu d tiɛezriyin”. Ammu i tenna Rqiya d nettat tetturja a taf ca n urgaz deg yimal i yudsen.

Di ledcur iggʷjen Imeɣrabiyen, uka kṭer deg waṭlas ameqqran d unammas, itteqqen lɛid ameqqran ɣer wuraren n lɛedran, xenni lɛid ittɛeqqab d tnayen n leɛyud ɣer iḥudriyen d tḥudriyin i yellan d tarwa n tmura-ya.

Ledcur bla iḥudriyen

Aseggas amen yekmel, d ccek xmi tettsarid di ledcur-a, wer dac-d-ittis ca ɣrib mala tufid ixef-nnec di ca n ledcur wer dag-sen llin iḥudriyen, dinni ḥa timɣarin d tɛezriyin ttsunent iḥenjiren d iwessura, waha.

Ttnekkrent-id zik, bac ad bdant lxedmet-nnsent di tarwsa n wulli, ssujdanet macca, aked ccɣel n taddart i wer ittbeddin ar ɣa-teɣli tfukt issekmaḍen.

“Maci mani llan irgazen?” Azgen-nnsen ameqqran mmuttyen ɣer tneddam rezzun x lxedmet, ttexsen ad rebḥen cwayt n ttmenyat i zi ɣa-bedden zzat i tɛenkraf n tudert, xeddmen di lqhawi, deg iḥemmasen, di lebni. Lmuhim, ixess ad d-sekken ttmenyat i ayt bu ṭṭumubinat i d-ittasen zi tneddam ɣer ledcur-nnsen. Ammu i iqqar Muḥemmed, izeddɣen di Ddarlbiḍa.

Lɛuṭla n lɛid… I lemlak

Muḥemmed iqqar “deg wussan n lɛid dinni i nettɛeqqab neccin iḥudriyen ɣer ledcur-nneɣ, jjwayeh n Trudant deg yiffus, bac a nekk ca n wussan aked nnhel-nneɣ”.

Iqqar Muḥemmed belli di lɛid ameqqran deg useggas, mani izemmer netta d ca n iḥudriyen ad raḥen ad zyenfan cwayt n wussan zi ẓẓga n tudert di tneddam timeqqranin.

Iḍeffar iqqar: “wer nzemmer a nessiwel x mamec nettaka deg yimalasen zzat ma a nraḥ ɣer ddcar. Ussan ɛeddan axmi d iseggusa, tiseɛɛatin d iyuren. Ittmerni urucceḍ i tarwa n ddcar, a nesseɛda lɛid aked twacunin-nneɣ, a nɣebba lɛid deg wedrar i das-d-itterran tudert, azmummeg itteɛqab-d ɣer yimezdaɣ. Nessaɣ ikaduten, lḥelwa, d waṭṭas n tmeslayin-nniḍen, i nettawi akid-neɣ maḥend a nessfreḥ ca n yijjen i x-aneɣ iɛizzen. Imsawalen-nneɣ merra s Tmaziɣt, deg wussan n lxedmet-nneɣ tili neẓẓuyyut asafer niɣ asujed-nnes, am tikkest n wawal aked bab n ṭṭumubin i daneɣ-ɣa-yawin akid-s”.

Xminni i d-ittas Muḥemmed d imeddukal-nnes ɣer ddcar, itteɛqab-d ẓẓga, ttqessaren adu ṭṭya n tziri, ceṭṭḥen, ḍeḥḥken, ttreẓẓan tiɣmest. Aked merra manaya ḍeffren s tiṭṭawin-nnsen tiḥudriyin zi laggʷaj, kul icten zzag-sen issitim wul-nnes a tawi ca n ijjen zeg iḥudriyen-a i tt-ɣa-awin a tɛic di temdint.

Asnufsel

“Aked lɛid, tettbeddal tudert di ddcar-nneɣ xmi i d-ttasen iḥudriyen ig ixeddmen di tneddam. Nec d teḥramin tili yuẓa ɣer-neɣ ddcar, tuẓa ɣer-neɣ tamara n usujed n macca, tarewsa n wulli, azdam ikeccuḍen”.

Ammu i tebda tessawal ɣer-neɣ Rqiya, d tgelluɣin-nnes zewɣent s usedḥi, d nettat tenna-aneɣ tili wer tzemmer a tini walu mli wer kid-s nemsiḍif berra i ddcar.

“Merra min ssitimeɣ, am tɛezriyin, ad aneɣ-isbissem sseɛd, ad aneɣ-ixḍeb ca n ijjen zeg iḥudriyen zi ddcar-nneɣ, niɣ zi ledcur i daneɣ-yudsen niɣ ula d ca n ijjen zeg iberraniyen ameknaw cek. Teqqar aya d nettat tezmummuy. Aya mala rḍan xaf-s lwalidin-inu, maci d amnus ad yili wa zi tarwa n ddcar niɣ d Maziɣ. Lmuhim ixess ad yili d “mmi-s n ttasilet”, ad ittnhella di ta i ɣa-yawi”.

Aked uɣezdis n Rqiya, ila din taɛcirt-nnes Ɛica, i ttuɣa issersen fus-nnes x yimi-nnes, qbel ma ad ayi-tesseqs: Hi cekk? Uca tḍeḥḥek, tenna-aneɣ-d “Mala iɛda lɛid bla ma a naf ca n wergaz, ataf iqqseḥ a t-naf ussan-nniḍen. Terni tenna : “Nec, d ca n icten mamec mma tegga, mala wer nufi bu ca n wergaz ataf ixess-aneɣ a nraja ar lɛid i d-igguren maḥend  a naf ca n wergaz ad aneɣ-issar, a nemmutti a nedder di temdint, niɣ a nekkes a tuɛzzaryet-nneɣ, minzi aya ittemsebḍa da aked yessi-s n temdint. Taḥenjirt i wer imellken ca d tameẓẓyant, mala iɛda-tt lḥal ataf wer tzemmer a temlek ɛad”.

Leɛwayed wtin iẓuran deg umezruy

ittili ijjen wemsagar jar iḥudriyen d tḥudriyin, awerni i tẓallit n ssehla, zegga i ɣa-isala lɛid, ittsiɣa lmijar n tnayen n simanat.

X tsawnin d teysarin i yuɛaren jar idurar, awerni drus n tseɛɛatin zzat ma ad teɣli tfukt, melmi mma tiwḍed ca n ddcar d ameẓẓyan ataf a dinni teẓred yessi-s n ddcar, ffɣent yerḍent arruḍ-nnsent yecnin, sewwcent, keḥḥlent, irḍent ula d tiseɣnas.

Ḥa ad dag-sent texzared, a tafed belli nitenti izwarent-cek. Mala teḍḥked ɣer-sent, cek i ixeddmen di temdint, axmi tewcid-asent ijjen usitem bac ad ffɣent ddcar-a nnsent.

Ittbedda ijjen zi tarwa n ddcar izeddɣen di temdint aked uɣezdis-nnsent, issawal akid-sent s Tmaziɣt. Iṭṭef icten mani tigelluɣin-nnes iggur ad ḍḍuqqzent s tezweɣ n usedḥi. Waxxa tiwacunin wer qqirent walu x umlussen, maca amsagar-a ittili adu tiṭṭawin n lwalidin, lebda ittili lḥal ammu kul awerni i ssehla.

Maca tabrat I txes kul icten ad tessiweḍ i wesmun-nnes, d merzi ɣer lemlak, ad d-yas ad as-igg lɛedlan, mala tessen ila ixes ad iḍeyyeɛ lweqt, xenni tqeṭṭeɛ x-as. Minzi ussan n lɛid deɣya ɛeddan, tzemmer wer tettif ca argaz deɣya.

Wah, ca zzag-sent melkent, maca..

Aṭṭas zzag-sent melkent maca qqaɛ wer ttɛicent aked irgazen-nnsent di temdint, ittegg x-as argaz-nnes a tɛic aked lwalidin-nnes ad dag-sen tethilla.

Maca ca n twalatin, tettafed belli teysi d ddisset, tettaru awtem niɣ d tawtemt, argaz-nnes qqaɛ wer d-ittriggʷiḥ maḥend a tt-iẓer, ittxiss-as a traja ar lɛid niɣ a ɣer-s traḥ nettat.

Ijjen am Jamal iqqar belli qa iqqseḥ x-as ad yawi tamɣart-nnes a tedder di temdint, minzi wer izemmer ad as-yaf ca n taddart mani ɣa tɛic.

“Lxedmet-inu wer zzag-s bu d-ssidifeɣ aṭṭas n ttmenyat, s uyenni i nniɣ tamɣart a teqqim ḥsen aked lwalidin-inu, ad dag-sen tetthella mamec tetthella di tarwa-inu, ar ɣa ɣa-yiliɣ mliḥ xaf-i; xenni ataf zemmreɣ a ten-d-awyeɣ s kulci da, yettɣima lemlak-nneɣ wer yekmil”.

Yura-t: Moad El gahs

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt