24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Ma nzemmer a nesgenfa adiprisyu s ugaz n tḍeḥḥakt ?

Manaya izemmer ad yili d asitem i usgenfi n udiprisyu. Ca n imerzuten deg Umarikan wwḍen ad afen ij n tebridt d tamaynut i zi ɣa sgenfan ca n imehlak n udiprisyu. Min teɛna tabridt-a n usgenfi ig ittbeddan x ugaz n tḍeḥḥakt ?

Alaḥal ttulut n midden ig ileqqef udiprisyu deg umaḍal. Wer dasen-ittegg walu usafar (ddwa) n udiprisyu xmi ɣa bdan ssessen-t. Maca udarebbi ca n imussnawen wwḍen ad afen afessay i wemxumbel-nni, d manaya tenna tasɣunt n « Forbes » Tamarikant.

Awarni aṭṭas n irimen i yeggin imerzuten di tesdawit n Washington d Chicago deg Umarikan. Tefsar tasɣunt n « Science Mag » lexbar ila ufin ij n ugenfi i udiprisyu. Agenfi-nnes ad ibedd xmi ɣa icemm amehluk n udiprisyu cwayt n ugaz n uksijin d uksid n nitruz. Ameggaru-ya yettwassen s yisem n « ugaz n tḍeḥḥakt ».

Yenna uselmad n tepsikulujit di tesdawit n Washington icerken di tɣuri-ya, Charles Conway. Belli umi xsen ad sgenfan s ddwawat iqdimen, imeggura-ya safi wer qqimen tetten. « S uya ggin tizemmar maḥend ad rzun x tebridin d timaynutin i zi ten ɣa sgenfan ».

Yenna Conway, s temccarkut n Peter Nagele, ila wiyyen ɛecra iseggusa d nitni ttqellaben agaz n uksid n nitruz. S usexdem n ugaz n tḍeḥḥakt. Tasḍma n trezzut tufa deg useggas n 2015 « ila adipurisyu ittmekkas ɣer inni innumen ddwawat-nnes i yufin s ugaz n tḍeḥḥakt» uca xenni bdan ttbeqqcen kṭer deg yiger-a.

Peter Nagele inna ila 55% n imehlak ig icerken di tɣuri-ya « bdan ttgenfan » zeg udiprisyu i ɣer-sen. 40% zzag-sen wer ɣer-sen iqqim qaɛ udiprisyu zegga ksin ddwa-nni ikmel. Maca zeg ij n uɣezdis nniḍen ufin ila agaz-a n uksid n nitruz wer iwwiḍ ad igg walu ɣer ca n imehlak, wer ssinen maɣer.

Taseḍma n trezzut tenna ila ixess-asen ad ggen tizemmar-nneɣni n trezzut d ubeqqec aked imehlak n udiprisyu ḥma ad fehmen mliḥ min ɣa wwḍen zegga ttyarita. Ula kṭer ɣer inni wer iqbilen asafar-nni.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt