27.1 C
Nador
Jjemɛa 26 Yulyu 2024

“Awalen yuylen” Tanfust n Mimun Amsebrid

Yura-tt: Mimun Amsebrid

Ajenna n Teɣzut iwta xaf-s aqiḍun jer idurar. Tudrin n imezdaɣ-nnes udrusent, msaggʷajent, ict da, ict diha, xef ujemmaḍ-a d ujemmaḍ-in i yiɣzer i ttuɣa ittazzlen s yijj unessis n waman iḍḍuqqeẓ d tala, ttagmen zig-s ayt Taɣzut aman n tissi. Iɣzer ittekk jer wurtan i xaf-s yerrin tili di tfeswin d unebdu…Tudrin qqnent aya ɣer uya s yict n tracca n tebridin d tizdadin, ggin-tent isuraf n imezdaɣ s tikli-nsen ḥma ad ssijjen aya xf uya niɣ ad reḍlen min ur ɣer-sen iqqimen zi min d-ittasen zi ssuq : lgaz, timssiɣit, tisent, abquq n ssekkʷar…

Jer tmurt-a tameẓẓyant  d ujenna i xaf-s iḥebḍen tteddren ayt Taɣzut: ttlulen, ggamen, ttexsen, ttawlen, ttarwen, ssgamen, xeddmen, inni ur immuten zik ttewsiren, ttmettan… Amya zeg wami tella Teɣzut d yiwdan n Teɣzut…

Wami i d-tiweḍ twalat-inu ad iliɣ zig-sen ggiɣ marra min tteggen… maca ttuɣa ttaciɣ axmi necc zigsen-ur-lliɣ-zigsen : nitni tteddren waha ; necc tteddreɣ-ttwaliɣ-ixf-inu-tteddreɣ jer- asen, am wi ittwalan ixf-nnes di tisit netta d yinni aki-es ! (inna-ayi ixf-inu d iseggʷusa-nni n tiɣri di sekwila i day-i yerrin am ya. Ur ssineɣ!). Nitni tteddren waha: ur ttseqsin mayemmi, zi melmi, al mani… Ur ttiwḍen: tudert tella ḥma a tettwaḍḍer urid ḥma ad tettwaseqsa ! Tudert, ɣer-sen, am unessis d ittḍuqquẓen zeg wul n tmurt ; am ufitu d- isfuffuyen zi tiyyart… Tudert ur xaf-s bu useqsi : tella, ttettwadder ! Tudert ur ɣer-s bu twngimt : iḍnnaṭ d iḍa. Imettinen-nsen ur ten-ttejjin ɣer deffir, di twngimt, g izri, di min ikkin, g umezruy…; kessin-ten akid-sen g ijjen yiḍa ur ɣer-s bu iḍennaṭ ; minzi iḍennat ifsi g iḍa ; axmi ten-sfesyen g iman-nsen uca dewlen d ijj, d da-lexxu ! Inni immuten zedɣen g inni iddren, inni iddren g inni immuten !

Ayt Taɣzut ur xisen ad kerfen ixf-nsen s iseɣwan n twngimt, isekraf n yiḍennaṭ i ten ɣa ijjen ur tteddren iḍa nsen… Ḥma ad ddren fsusen, ur ten-tlebbeẓ  tẓyet n wussan yikkin, ẓemmen izri-nsen, iḍennaṭ n Teɣzut-nsen, di ca n twenna d tiquḍaḍin, udrusent, tteffɣent-id zi twalat ɣer tenniḍen zeg imi n ca n yijj niɣ d ijt…

Maca necc, amen zig-sen lliɣ, ur qqimeɣ ca ttwaliɣ amen ttwalan niɣ tteddreɣ amen tteddren : necc msebḍiɣ d iseqqar ! Wah d Badi i lliɣ : Badi n Muḥ Ameẓẓyan, am marra ibaditen d imuḥen d iḥedduten…n Teɣzut. Maca necc yudef-ayi  ufirus n beṭṭu. Tegga-ayi-tt tɣuri : d nettat i ibḍan tudert g walli-inu jer min ikkin d min illan d min d-ittasen ; jer izri d yiḍa d yimal… Awalen-a imeggura ttazzlen xf yilsawen n ayt Taɣzut, maca min ttinin ifessi g iḍa nsen : ijjen yiḍa ittmuttuy, s marra min dig-s, aked tudert-nsen n kuy ass, ur ttemsebḍin aya xf uya…

Zdat ad rreɣ taynit i twenna-nni timukrisin ittettwannan jer imezdaɣ smi d ɣer-sen iṭṭaṛ izri n Teɣzut, ḥma ad zig-sen ggeɣ tasarut i zi ɣa reẓmeɣ tawwurt xf iḍennaṭ-nneɣ, xf yizri-nneɣ – zdat uyenni, zdat iseggwusa-nni kkiɣ di tɣuri, ttuɣa ur iwci wul-inu ad as-iniɣ : min ikkin ikka, min izrin izri, tudert n yinni izzren, awalen-nsen, imeṭṭawen-nsen… maṛṛa aya iweḍḍeṛ, iḍfer ay bab-nnes… Ḥma ur ittili mana ya, ufiɣ-as mamec ! Di temẓi-inu ttuɣa ttiniɣ g ul-inu : awalen, iɣuyyan, inexsisen, taḍṣa, izlan… n yinni i daneɣ-yizzren aqqa-yen s nnej nneɣ, g ujenna ; ur fsiyen, ur ssiyllen ! Am ya, di tmedditin n unebdu, tteẓẓleɣ xf tẓeqqa uca tticceɣ amezzuɣ i ujenna… Awalen uylen g ujenna, am usegnu, am ijḍaḍ, am iferṭuṭṭuten, am yimanen n yinni immuten, i iqqimen tteḥraywan g ujenna s nnej nneɣ…

Wami meɣreɣ, s uswingem-inu n “wenni iɣrin”, iliɣ bṭṭiɣ min imunen, fessyeɣ takurt n ufilu n twengimt n Teɣzut imunen di drus-nni n twenna…

Tiwenna-ya, awalen ad d min kid-sen d-ittmunen n usfirnen niɣ d asqinfed, nitni waha, ur kidsen walu nniḍen : ur kid-sen arraten uran-ten inni ikkin, ur kid-sen tiwlafin, ur kidsen awal ittwazemmem, – tiwenna ya, ifetwizen ad n wawalen d min kidsen d ittmunen di tnixt d wudem n tenni niɣ d wenni umi d-tteffɣen zeg uqemmum, d tina d tizza zi ssajjiɣ xf tudert n yinni ssa ikkin, inni iddren adu tzeɣwin a, ssurfen di tebridin-a ibeṭṭan jer yigran. Smi ɣa sleɣ ca n yijj zigsen ttɣimiɣ fessyeɣ dig-s, tteqqneɣ… ; rezzuɣ ad awḍeɣ ɣer iẓuran-nnes:

Ksin-t, jjin tarwa-nnes axmi teksid tyaziḍt x ifillusen.

Ksin-ten g waṛuḍ n yiḍeṣ, zi lexdenni ikkes xaf-sen wawal !

Min xef tt-inɣa ? wi issnen ?!

Tugur, ur ittwissen mani tuḍa !

D tiṭṭawin n yiwdan! teḍwa ur tersi!

Aseggʷas-nni mejren s ubeddi.

Zeg wami iẓwa ur d-yerri s uɣembub ɣer tmurt! Ur ittwissen idder niɣ immut!

Tessgem -i-d d ayujil: baba-s inɣa-t aruxu.

Wami d iṣṣuḍ waḍu-nni, teqqim tneṭṭel s usɣaṛ.

Nɣan-t imjahden.

Tweḍḍer-t Fṛanṣa.

Tudarin s umata ttwadeqqsent di drus n iwennan, qqimen uylen g ujenna, ṭṭaren-d zi twala ɣer tenniḍen ɣer tmurt. Ttefɣen-d zeg uqemmum n ca n yijj niɣ d ict. Ittɣima wen ten -itteslan ifessi iɣennes dig-sen, ittegg-asen udmawen, ittsuḍ dig-sen tudert…

Ar melmi?

Timaynutin

Fser-itt