24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Amsawal n Caca aked Samira yelli-s idurar n Arrif x wungal n “Taslit n weẓru”.

D neccin nrezzu deg warcif n ijurnalen n Tmaziɣt iqdimen (Amaḍal Amaziɣ), newḍa deg ijjen wemsawal s lhimmet-nnes d ameqqran. Mani ttemsagaren tnayen n yiwdan i yebdan ungal s Trifiyt, nessawal da x Muḥemmed Caca, argaz amezwaru i yura ungal s Tmaziɣt n Arrif d Samira yelli-s idurar n Arrif; Tamɣart tamezwarut i yuran ungal ar yiḍ-a di Arrif.
Amsawal-a ttwafsar di nnumru amenzu n "Amaḍal Amaziɣ" deg useggas n 2001.

Cenna malla tegga aked bnadem awal, akud i kid-s ggiɣ dag-s i tiweḍ aked uma-s. Awal akid-s x Tmaziɣt d yiles-nnes wer iqeṭṭi, wer ɣer-s asenti ula d ameggaru. Lexmi tessawal x wungal i tura, i d ɣa-yeffɣen deg wussan i d-igguren (iffeɣ-d di 2001 s tidett), wer cek-ittejji a zzay-s teffɣed.

1. Mayen cem-issiwḍen ad tarid ungal-a?

Wer ufiɣ bu ca n ḥajet nniḍen day-i ɣa-yejjen ad iniɣ mayen xseɣ ad ssiwḍeɣ. Rezzuɣ ad ariɣ x umezruy-inu, manaya wer t-ittfekki ḥa ungal, izli wer iqeṭṭi ca.

2. Mayen xef ittenneḍ wungal-a?

Yeqqseḥ bac ad ac-iniɣ, maci ɣar d icten, maca ad ggeɣ tizemmar bac ac-sfehmeɣ cwayt alami wer ɣer-neɣ bu wakud i zi dac-ɣa-ɛawdeɣ ungal amen yekmel. Ungal ittenneḍ xef ijjen tḥenjirt d tamarirt tlul deg ijjen tmurt zi tmura n midden, ɛemmers tammurt-nnes wer tt-teẓri, nettat d icten temɣart qqaren-as Hniya.

3. Mayen xef tettari?

Tettari xef yimxumbal n yiwdan, tesgenfa iyezzumen-nnsen, maca aked wakud tufa ixef-nnes tettaggʷej bezzaf x baba-s d tmurt-nnes, netta yettraja zzag-s aṭṭas n leḥwayej.

4. I mayen tt-yejjin ttuɣa wer tẓerr bu tmurt-nnes?

Ttuɣa ittawi-as-d Rebbi ila nettat zi tmurt-nni mani tlul, ma tammurt n baba-s wer ɣer-s akid-s walu.

5. I lexdenni lwalidin-nnes ttuɣa wer dag-s qqiren qaɛ ca?

Yemma-s wer tt-tessin qqaɛ, baba-s yuḥel mamec akid-s yegga, al ami yeqqḍeɛ layas, yebda ittegg tizemmar beɛda ad as-issidef amezruy n tmurt-nnes deg uzellif, xenni yiweḍ ɣer manaya.

6. Alaḥsab awal-nnem, tettban-d ila tarrggʷeḥ-d ɣer tmurt-nnes, malla wa d awal, mamec das-temsar al ami i d-tusa?

D baba-s, maca al ami yemmut, tessarrggʷeḥ-it-id nettat ḥima ad t-tenta. Minzi ttuɣa lebda ittwessa-tt mala yemmut a t-temḍel di tmurt mani i ilul.

Ungal i d-tessufeɣ Samira yedji-s Idurar n Arrif.

7. Mamec tufa tammurt d lejdud-nnes?

Tufa min wer das-ittɣil a taf. Ttuɣa tettraja ad taca d tamennɛruqt. Ass ameggaru tettebheḍ al ami tufa ixef-nnes jar iɣallen n tmurt-nnes. Teṭṭef-it tiggʷedi ad as-terẓem. Ma lejdud ula d baba-s, wer yessin yemma-s, wer ɣer-s ḥedd.

8. Xef mayen xef i das-ittɛawad baba-s?

Ttuɣa ittɛawad-as xef ijjen temɣart wer telli ca am merra timɣarin. Tamɣart-a weḥḥed-s umi tɣennej tmurt aɣennij, ijjen uɣennij wer das-ifehhem ḥa wenni umi tudef tmurt d tmagit deg yixsan, wer tzemmred ad tt-tebḍid ijjen x wenneḍni.

9. I nettat tfehm-as?

Wer das-tefhim ca, minzi wer tiwiḍ ɣer lmustawa i tt ɣa yejjen ad as-tefhem. 

10. Waxxa tettari wer das-tefhim?

Maci teqqim-it-id di tira. Teqqim-it-id di ca nniḍen, iyya ad igg bnadem tizemmar bac a x-as issiwel, a tt-isbeyyen, yettɣima yeqqseḥ bac a tt-issefhem, reḥwayej n buḥbel n yiman, s nnej i tzemmar n bnadem.

11. I mayen teɛna temɣart-a?

Tamɣart umi qqaren Hniya, teffeɣ-d d yemma-s n baba-s n tḥenjirt-nni umi qqaren Tamaziɣt.

12. Tenfeɛ ca tayyawt-nnes beɛda niɣ lla.

Tewc-as ijjen tcemmust dag-s tlata n tmeslayin, mkul icten ɣer-s lmeɛna-nnes, mayen ixes ad yini. Ixelxalen xsen ad inin addad anamun. Uzzal ixes ad yini amenɣi jar Imaziɣen d uḥewwas. Tiɣmas xsent ad inint laẓ.

13. Mayen ɣa tewweḍ Tamaziɣt?

Wer tt-tettfekki ḥa tmurt n bnadem mani i yilul, ma timura n midden wer ddumminet.

14. Mayen teɛna teslit n weẓru?

D ijjen umit (myth), tuɣa truḥ taslit ɣer ijjen ddcar qqaren-as ifri, deg webrid xeḍfen-tt laryaḥ, mexsen-tt tedwel d aẓru.

Timaynutin

Fser-itt