24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Am nhar-a: 26 issgusa zeg wami immut ugrawli n Arrif Muḥemmed Ameẓẓyan

Ilul mmis n lḥaj Sellam Ameẓẓyan deg useggʷas n 1925. Iqqar x tlalit-nnes "luleɣ deg wass i di yexla Σebdelkrim…". Ittwaḥsab netta illan d amɣar n uɣewweɣ n 1958/1959.

Ticli-nnes di tudert

Ilul mmis n lḥaj Sellam Ameẓẓyan di ddcar n Ayt Buxlef, taqbilt n Ayt Weryaɣel deg imeggura n useggʷas n 1925. Ilmed lquran di temzgiwdawin n Arrif. Iḍfar tɣuri-nnes deg usinag n Lasil (niɣ amek ittwasemma yiḍ-a s Limam Malek) di temdint n Biyya. Zi senni iraḥ ar Fas maḥend ad yeḍfar tɣuri-nnes di tesdawit n Lqarawyin, maḥend ad d-yawi adiplum-nnes senni. Di beddu n iseggusa n xemsin, issɣar deg ijjen ubilaj qqaren-as Bba Mḥemmed i yudsen i Fas. Ikka din ca n rebɛa issgusa. Uca iqqim kudkud di Tiṭṭawin.

Di kṭuber n 1955 idwel aked Ljic n tteḥrir. Ispuna Zemmemn isem-nnes axmi d ijjen “bnadem d lxaṭar”. Tuɣa d netta i yellan d aseddi jar Σebdelkrim Lxeṭṭabi zi Lqahira d mayen iqqimen zeg irgazen-nnes di Arrif. Ibna ijjen taddart di Larbeɛ n Tewrirt maḥend ad yili d amkan n yirgazen n ljic n tteḥrir itteggen imenɣan-nnsen deg idurar n Igzennayen.

Muhemmed Sellam Amezzyan

Zegga imneɛ Lmuɣrib listiqlal-nnes, ugin inni n ljayec n tteḥrir ad nḍaren lesnaḥ-nnsen. Idwel ittwaseffa ljic-a awarni umi nɣin imeqqranen-nnes ameknaw Σebbas Lemsaεdi. Zi senni tettwagg ijjen tyemmunt zi Arrif maḥend ad mmelqan aked ujellid Muḥemmed wis xemsa. Netta ttuɣa zzag-sen, maḥend ad as-ssiwlen x min ittemsaren di Arrif. Itter zzag-s Muḥemmed wis xemsa, ad yari ca n ineqqisen x manayenni. D ayenni yegga, yura aṭṭas n ineqqisen, issawal dag-sen x useffi n yiwdan d tmenɣiwt-nnsen.

Awern-as ad ittwaṭṭef di Tiṭṭawin ass n 27 Dujenbar 1956, ikka rebɛa n wussan aked ipulisen. Mbarek Lbekkay i ttuɣa yellan d amɣar n Lḥukuma igga fus-nnes maḥend wer t-neqqen. Di 01 Yennayer 1957 yus-d ɣer Leḥbes n Biyya ikka dag-s 14 n wayuren. Ikka azgen-nnes araḥar deg ijjen texxamt weḥḥd-s. Di beddu n 1958 ad t-awyen ɣer leḥbes n Leɛlu di Rrbaṭ i di ikka 10 n wayuren. Uca smuttuyent ɣer leḥbes n Qniṭra, ikka din tnayen n wayyuren, rxun-as-d bla ma ad ikk lmeḥkama.
Ijjen warray iqqar belli Ispunya ggin-t d lmqeddem x Larbeɛ n Tewrirt, iṭṭef-as amkan i baba-s. Alaḥsab tḥajit-nni, teqqar ila di listiqlal, usin-d ca n imxazniyen ɛefsen x yelli-s Naεima. Uca isqad ijjen tebrat i lḥukuma. Amek yenna netta i ijjen lqaḍi.

Tagrawla n Arrif

Umi i d-yeffeɣ zi lḥebs yenna Muḥemmed Sellam Ameẓẓyan: “Raḥeɣ ɣer taddart n Meɛninu di Sla, umi i d-ffɣeɣ zi lḥebs, sɣin-ayi ca n warruḍ d tmeslayin nniḍen, cliɣ akid-sen din simana“. Di 16 Cutenbir ad yedwel ɣer Arrif. Umi i d-yeɛqeb, yufa iwdan wer rḍin x mamec i kid-sen ittemsurruf lmexzen. Zi senni iwdan hejmen x iraqqen mani yella lḥizeb n listiqlal, minzi wer dasen-iɛjib bu lḥal x mamec iseggur lḥizeb-a timeslayin-nnes di Arrif.

Di kṭuber n 1958, ittwabna ijjen wexxam deg ijjen tqiccet n wedrar deg Ayt weryaɣel. D netta ila yellan d taddart n wemsawaḍ. Iɣewwaɣen semman-t s “taddart n arrayes”. Aṭṭas n iwdan ila yellan zi Lmexzen rewlen di lweqt-nni senni. Zi senni Isug-d ljic n Ḥasan wis tnayen x Arrif. Ijja ijjen uyezzim di twengimt n Irifiyen wer triḥ ar rux ɛad. Di Mares 1959, Muḥemmed Sellam Ameẓẓyan yerwel ɣer Mlilet, zi senni ikka ɣer Spanya.

Muhemmed Sellam Amezzyan aked lwacun-nnes deg Ulanda.

Ittɛawad Muḥemmed Ameẓẓyan, mmis n lḥaj Sellam Ameẓẓyan x trewla-nnes ɣer Milet iqqar: “Ila ixezzer ma ad ikk nnḥit n Sebta, ma nnḥit n Mlilet, Sebta teggʷej. Ila ifekker di Sebta d tamezgarut. Maca d lmuḥal, minzi idurar n Arrif dag-sen adfel. Ila aqa-t gi lmecta. Uca ixḍar Mlilet. Lmuhim netta s uzil, ittnuffur. Umi yugur ila ɣer-s lkabus, iksi-t akid-s, ila ɣer-s ci n leklaṭa ma manayenni. Γer-s ssem, iqqar-ak mala ittwaṭṭef wer ixes bu ad isellem ixef-nnes iddar. Netta ila ɣer-s arraḍyu, nnan-d deg ijjen uswieḍ “ixess ad t-teṭṭfem idder”, ɣir isell i manaya, issen ila ad yeflet. Minzi mli nnan “iddar niɣ immut” ad g-s kken ad t-nɣen. Umi i d-nnan “idder”, issen ila wer t-teṭṭfen ca. Di Mritc, Ispunya kellfen zzg-s mala tekkred ad texzared, ksin-t llilet-nni wer din issens. Ksin-t ɣer Almiriya, umbeɛd iraḥ ɣer Sibiyya, netta ikka din kter zi ɛam…”

Tudert-nnes di berra

Di 05 Abril 1960 immutti ɣer Lqahira, maḥend ad immelqa aked Muḥemmed Ben Σebdelkrim Lxeṭṭabi. Uca idwel ixeddem akid-s d amara ar mani ig immut. Ibda icarrec deg ijjen uprugram n arradyu, ttuɣa tteggen-t ca n imeɣnas d iẓelmaḍen, ttekritikan dag-s lmexzen zi Libiya. Deg umeggaru n iseggusa n settin, yemsar-as ca n wemxumbel aked Imasriyen uca yeffeɣ deg useggʷas n 1973 ɣer Lezzayer. Deg unebdu n useggʷas n 1981, iraḥ ɣer Hulanda, uca immutti ɣer Lɛiraq. Dag-s ig izedeɣ ar lwesṭ n iseggusa n tesɛin. Di 09 Cutenbir 1995, awarni i waṭṭas n wapparsyunat, ad immut di temdint n Berg-op-Zoom di Hulanda.

Zi tmenna n mmis n Sellam Amezzyan: 

“Cek d ilelli ad treẓmed tiṭṭawin-inek, maca wer tellid bu d ilelli ad zzag-sent tettwalid tidet.
Cek d ilelli ad hrubbzen waṭṭawen-inek s imeṭṭawen, wer tellid bu d ilelli ad trud”

“Neccin d nitni ɛemmers ad d-nas aked wayawya”

Ɣer ɛawd: Iwdan‑nneɣ (1)

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt