18.1 C
Nador
Larbeɛ 19 Mars 2025

Ḥasan Benɛaqiya, ameɣnas-nni wer icibhen…!

Yura-tt: Ḥalim Lmadani

I twalat tamezwarur ad sleɣ i yisem-nnes, sliɣ-t di arradyu x yiles n wezlawi Karim Kennuf. Yenna Kennuf: aqqa mli walli d netta, ili yesbedd deg wedlis amezwaru. D netta i day-s yeggin wul di tira, uca yerni-d idlisen nneɣni ccuren s usneflul. Umi ɣa selleɣ awal-a, nniɣ aked yexf-inu: aterras-a d ameqqran, yiɣit al ami yenna awal-a, al ami yettxarres ammu.

I twatal tamezwarut ad t-ẓreɣ, ɣriɣ ɣar-s ijjt n tiremt di tzuni n tɣuriwin tifransisin.

Tiremt tamezwarut qeε yegga di tɣuriwin Timaziɣin, ḥeḍreɣ-tt. Isseqsa- aneɣ x min neɣra zeg yedlisen n Tmaziɣt, ixezzar ma negga Tmaziɣt nessen-itt, nessen tasekla-nnes. Ma negga-tt waha. Ttuɣa din wi x-as yerrin, εad εeqleɣ erriɣ x-as belli ɣriɣ, « tikli x tma n tsarrawt » n Muḥemmed Buzeggu.

Deg usḍisyur amezwar ttuɣa yettegg-aneɣ afsay n tqessisin, xenni deg wakud-nni yennewju-d tazlawit Ɛica Kurḍi, i twalat tamezwarut ad tt-ssneɣ. Ttuɣa-t d ijj n uselmad εizzen x-as yinni yettarin, s uya deg wass-nni umi tt-id-isnewju ttuɣa ifreḥ aṭṭas, iwca awal i marra wi yeḥḍaren ad sseqsan tazlawit; x tira-nnes, tudert-nnes…

Deg yijjt n tiremt, yegga-aneɣ afsay n yezlan, zeg wass-nni war iεiwed yegga tiremt am tenni, ijjt n tidet wer ẓriɣ ɣar ḥedd amecnaw asefsi-nni, izlan ttuɣa yettwala-ten am xmi d matimatik, yettegg-asen ijj n usefsi yulleɣ aṭṭas, walli sennej sennej.

Ttuɣa εizzen x-as marra yinni yettarin s Tmaziɣt, marra min d-itteffɣen d min yellan d adlis s Tmaziɣt n Arif yeɣra-t, yessen min day-sen. S uya ttuɣa mala teqqared idlisen yetteεjib-as lḥal. Ttuɣa mala tiydared d ca n yisem n ca n wedlis ad ak-yini: teɣrid-t? Di tmeslayt-a ttuɣa yeqqar-aneɣ meyemmi wer t-qqarem, yeqqar-aneɣ qa netta qbel ma ad d-yas ɣar tuffut, ɣar tesdawit, yeqqar adlis yekmel εad i d ɣa yas.

Umi das ɣa wceɣ ijjt n tqessist uriɣ-tt, ad tt-iɣar, ḥuma ad ayi-yini mamek yettwala. Yeksi-tt akid-s, ijj n wass di ladas yerra-ayi-tt-id, yenna-ayi:  ula d cek tessawaled am yinneɣni. Ḥuma ataf ad tarid ixess ad tegged amḥas, uca ataf ad ak-ssekneɣ mamek t ɣa tettegged. Amḥas ttuɣa yessiwel-aneɣ x-as illa yeqseḥ aṭṭas deg usefru.

Zi lxezrat-nnes i day-i iεejben aṭṭas; umi daneɣ-yenna: Tmaziɣt ass-a aqqa teggur mliḥ. Ejj-ikenniw zeg wawal-nni n ttehmic, aqqa Tmaziɣt ineqq-itt lmexzen… Tmaziɣt mala temmut, d neccin i tt-inɣin.

Umi ɣa sserseɣ aḍar-inu, di tɣuriwin Timaziɣin, ttuɣa ssneɣ tira n Karim Kennuf, ttuɣa qqareɣ aqqa tira-nnes ifent aṭṭas n tira. Umi ɣa ɣareɣ ɣer Ḥasan Benεaqiya, yerni-ayi tidett ɣar tidett i ttuɣa qqareɣ, xmi yessawal, yeqqar: Karim Kennuf yettari walli yessawal.

Ijjt n twala inna-aneɣ aqqa d tamɣart i d-yejjin izlan, necc ruḥeɣ-as ɣar usefru amiray, nniɣ-as: maca qa d argaz i nettaf aṭṭas issufeɣ-d idlisen maci d tamɣart. Yenna-ayi: cek war tettsedḥid, nettat tettsedḥa. Al ami εdun wussan εad i ɣriɣ manaya ɣar Samuel Biarnay, belli d tamɣart i ttuɣa yetteggen izlan s wul- nnes, maci am imedyazen.

Ujar zeg yijjt n twalat, netta iqqar-d x-aneɣ zeg yijjt n llista aqqa-tt ɣar-s, yinni i yettarin asefru s Tmaziɣt, ttuɣa yettidar d ula d yinni wer d-issufɣen adlis. Ijj n wass yidar d Xalid IZRI, erriɣ x-as belli Xalid iɣennej i yinni i yettarin idareɣ- as-d “Taqessist inu” n Faḍma LWERYACI, idareɣ-as-d “Amaziɣ” n Ɛebdelḥamid LYENDUZI. Umi das ɣa yiniɣ amya iεjeb-as lḥal bezzaf, yenna-ayi: “Chapeau”. Inna-ayi: maca Xalid IZRI iɣennej ijjt n tqessist netta i tt-yuran, erzu x-as. Ɛad wer tt-ssineɣ ca, wenni ɣa iɣaren amegrad-a uca yessen-itt, ad aneɣ-tt-id-yini.

Ijj n wass zeg wussan n usḍisyur wiss kraḍ, aseggʷas n 2018, iwca-aneɣ ijjt n twuri. Tawuri-ya ad neṭṭef ca n wedlis yura s usekkil n teɛrabt ad t-nsegged s tlatinit d tfinaɣ. ad as-negg asefsi, zi ssenni ad nexzar manis d-yugem wezlawiy tira-nni. ixḍareɣ adlis n Bilal Weɛlas “Tafsut n iyezzimen”. Ggiɣ-as asefsi, erzuɣ mliḥ manis d-yugem izlan n tqessisin-nnes. Manaya uriɣ-t di tefray. Awarn i ca n wussan yerra-aneɣ d tawuri-nni, ttuɣa din umi yenna ixess ad tseggdem tira nnwem mliḥ, maca necc yerra-ayi d tifray-nni bla ma ad ayi-yini walu. Yessugur x-asent aɣanib azeggʷaɣ waha. Umi ɣa nsala tiremt, neffeɣ, uca nniɣ-as: qa wer dayi tennid walu x twuri-nni, ḥuma ad ssneɣ min ggiɣ. Yenna-ayi : Tawuri deg wemkan-nnes, tqelɛed-d nnefs, d cek i yeggin min ttuɣa rezzuɣ, tfehmed-ayi mliḥ… Ari-tt-id lxedmet-nni s tfinaɣ d ulatan, ad tt-nefsar.

Teqqim ɣar-i lxedmet-nni war tt-uriɣ amen dayi yenna, al ami d yiweḍ wakud n trezzut n turagt. Nniɣ aked yexf-inu: mayemmi war ttsiɣiɣ x lxedmet ttuɣa ggiɣ umi das teɛjeb i yijj am Benɛaqiya. Uca d manayenni i ggiɣ.

Umi ɣa teksi trabbut tamezwarut turagt n Tmaziɣt, nekka ijj n useggʷas uca yemmerni d umaster tasekla d tselsa Timaziɣin, s tzemmar-nnes yiɣisen. Umi ɣa negg akunkur n umaster-a wanita, ttuɣa-t dinni yeḥḍar, amen d yeḥḍar deg yirim amiwan, xenni ɣar-s i sseɛduɣ.

Deg wass n 19 Nuwanbir 2021, yegga umaster ijj wass n unurẓem s yijjt n tinawt isnewju-d day-s aselmad n tfilusufit Muḥemmed Buddhen. Umi das ɣa yemmewc wawal i mass Benɛaqiya, yessiwel s yijj n lweḥlan yemɣar, minzi ttuɣa yuḍen. Umi ɣa yessenta ad yessiwel amenni hwant-id ca n tmeqqa n imeṭṭawen zi tiṭṭawin-inu. Maca amenni ttuɣa ttrajiɣ ad d-yas ad aneɣ-yessɣar tamyiwent n tsekla, war zzay-s qḍiɛeɣ ca layas. Maca zeg wass-nni war d-yekki x tesdawit al ami t tiwi tmennwat ass n 19 zi Yennayer 2022, i d yeḍḍuqqẓen d aneɣmis isruba.

Umi ɣa nɛezza tamɣart-nnes d tarwa-nnes ijj n wass, neccin imeḥḍaren n umaster-a. Tenna-aneɣ ca n wawalen ad zzay-sen nessen illa aterras d ameqqran aṭṭaṣ, yettexs Tmaziɣt-nnes s yijj n wul, zemmareɣ ad iniɣ war din ḥedd ad yili yettexs-itt amenni. Ameknaw ass-nni n unurẓem ttuɣa-t yuḍen aṭṭas, maca yegga marra min yeɛlam d tizemmar ḥuma ad yeḥḍar. D umi ɣa yeffeɣ buḥbel-nnes, yeffeɣ ɣar umawal n Trifiyt i d-yeffɣen awarn i tmettant-nnes s ca n wayuren, yeffeɣ buḥbel-nnes d netta yettari deg umawal-a.

Ttuɣa yessen illa ad yarewweḥ mani ɣa narewweḥ marra, maca amnus n Tmaziɣt izdeɣ-it. S uyenni ttuɣa yeggʷed ad yemmet, ad yejj lexdayem-nnes awarn-as, s uya uciɣ aked yijj n wehnaci ɣar usufeɣ n min yura s Tmaziɣt: Amuddu n Ḥullic, Taɣriyt d tebqiyt, jar tekli d weṭṭu, tagelda n imeḍlan… 

Timaynutin

Fser-itt