24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Tiɣri deg wamud n tezlawit Maryam Maryami: “Lall n tidet” (2/2)

5- Tamɣart di tira n Maryam Maryami:

Tamɣart tarifit deg usefru n tezlawit Maryam Maryami temmers d ijj n tteswirt n uxeyyeq, txezzar ɣer-s s wesḥissef, umi das-ruḥent tseqqar. 
Teqqar tezlawit amen tettseqsa tamɣart i umi ruḥent tseqqar:
Yelli-s n Arif-inu

Ini-ayi wi cem-yeɛdan?

Ini-ayi wi cem-yejjin?

Ini-ayi wi cem-isweḍḍren?

Jjin-cem deg webniq

Qqnen-cem s iseɣwan

Qqnen-am aqemmum

Kerfen-am iḍuḍan

Maca di tqessist: “kkuẓt n tultmatin”, tessadas-anɣ tezlawit ɣer tkerḍi (lɛunf) n twacunt x tnibut, d tudert iqesḥen i das-dd-yennḍen. 
Teqqar tezlawit:
Ad rewlent ad nnuffrent

Ad x-asnt rẓen tiɣeryin

Baba-tsent yeccat deg weɛrur

Yemma-tsent di tgemmiẓin
Waxxa amenni, treẓẓem tezlawit ameggaru n tqesssist x usirem, tettejja tfawt ad tili di min dd-yusin zeg wakud n tudert. 
Teqqar tezlawit ɣer umeggaru n tqessist:
Ad munent x weɣrum

Iweqqḥen x tfelwin

Ad dewlent ad irarent

Ad ssekkrent tiɛejjajin.
Malla ttuɣa izlan iqdimen siwlen aṭṭas x calala d tcekkamt, nettaf ula d tazlawit di tqessist-nnes: “umi xseɣ tammemt ad ẓiḍreɣ (sbarɣ) i tiqqest”, tettzawar ijj n temɣart, waxxa tegga kid-s mliḥ, waxxa tegga deg-s lxir, maca nettat terra-as lxir-nni s tuɛɛefna. 
Teqqar tezlawit:
Ssidfeɣ-cem ɣer wul

Cem tneḍred-ayi

Teffɣed-ayi d uxsas

Deg yilem izedɣ-ayi

Cem d tzura n yexsan

I wer ɣer yelli ugenfi.
Malla ttuɣa tanfust n Nunja tessreɣ-anɣ tifawin x terbat i iɛebren x wamẓiw  umi das-terwel, nettaf tazlawit terḍel-dd isem n tenfust-a, tegga-t d azwel i tqessist-nnes, terḍel-dd ula d tanfust s yexf-nnes, tegga timsarin-nnes d arruḍ tirḍ-it i yijj n tenfust nniḍen, tesskan-anɣ deg-s lebda Nunja tettbedda g wudem n wamẓiwen. Tessawal tezlawit ula x mamek tettwessa tmeṭṭut yelli-s Nunja ḥuma ad teḥḍa agla n lejdud. 
Tqqar:
Nunja d tamṭṭut

I dd-tejja yemma-s

D tagujilt n tudert

Di tamara weḥd-s…

6- Tamurt g usefru n Maryam Maryami:

Am waṭṭas n yezlawiyen irifiyen, (Lwalid Mimun, Saɛid Musawi, Sellam Ssmɣini, Racida Maysa Lmrraqi…), Tesskan Maryam Maryami di tira-nnes ula d nettat uɣun-nnes aked tmurt n Arif, xmi tt-nettaf tneqqer tɣuyyit tessur aked cwayt n umarḍen x wergaz i yeqqimen ixezzar di Arif-nnes ittwacerreg, netta yettu targazt n lejdud-nnes. 
Tqqar tezlawit :
Inim-ayi manaya

Inim min yemsaren

Arif ittwacrrg

Kenniw txezzarem

Tiṭṭawin ma sefḍent

Ma d idammen semḍen

Ma tweḍḍer-awem targazt

I dawem-jjin wayraden
Zeg wezwel n tqessist: “Ini necc d Arifi” nettessen uɣun n tezlawit aked ukal n Arif, tettexs ad tessili tamagit-nnes tarifit. Manaya nettaf-it di tqessist xmi tessawal aked uterras arifi ḥuma ad yeṭṭef acbar di tmurt-nnes, ad yeqqim g wemkan-nnes, ad icebber g umezruy-nnes.
Teqqar tzlawit:
Sel-dd ɣer-i seḥḥad

Wer sɛeqqar ixf-nnc

Ini-asen necc d Arifi

S wudem-nnk ilellec

Wer ttru wer ttnehwal

Qqim deg wedɣar-nnc

Necc d amezruy yemɣar

Ruḥ seqsa iqrinen-nnc…

7-Tayri g usfru n Maryam Maryami:


Izlan n zik, ttuɣa wcin ijj n tesɣart d tameqqrant i wsentel n tayri. S uya nettaf aṭṭas n yezlan i yettwannan x “llif” d “mami-inu” d “teɛcirt”, d “waẓẓri” d “rriḍa”… 
Maca malla ttuɣa izlan di min yeɛdun deg-sen ijj n yinaw (Discours) d usrid (Direct), tazlawit tixḍar ḥuma ad tessexdem titeswirin i di ufsent taykitin i yeccuren s tayri, i di ddurryen wawalen n tcuni i yeswaẓẓaḍen ɣer taykitin isebḥen.
Tqqar tezlawit:
Barbar-ayi-dd ɣer-kWer ttxarres di tekliUmi dayi-ɣa-tejjed ?Wi ked ɣa-ggɣ tayri ?…
Lebda deg yiger n tayri, tazlawit g tqessist-nnes: “Asaxi n tayri”, tesfiris-anɣ-dd (tressem) mamek i tt-ittexs umeɛcuq, minzi waxxa yiggʷej, wer yudis, axmi lebda aqqa-t akid-s, ittazzel-dd ɣer-s s uyis, itteqdiddis zzat-s… 
Teqqar tezlawit:
Neḍreɣ tiṭṭawinɣer win yiggʷjen wer yudisYessekker taɛejjajtYuzzel-dd ɣer-i s uyisIbedd-dd arendadWer yekkir wer yeṭṭis…
Ɣer umeggaru n tqessist, tettexs ad tessken tezlawit i wmeɛcuq belli aqqa-tt deg webrid, minzi nettat lebda teqqen ɣer tmurt. Mamek nessn, wenni yeqqnen ɣer tmurt yersa, wer yezmir ad yewc afus di tayri. 
Teqqar tezlawit g umeggaru n tqessist:
Yenna-ayi wi cem-yilan?Yenna-ayi cem manis?Nniɣ-as necc ssa,Necc tammurt-a d yelli-s.
Di tqessist-nnes: “taxzart n tiṭṭawin”, tettalles (tettɛawad) tezlawit ijj n tenfust tiẓeḍ s tteswirin x wemsagar-nnes aked umeɛcuq, tfetteḥ zeg-neɣ deg yijj n wemsawal yeccur s tcuni n tayri. 
Teqqar tezlawit:
Yexzer-dd deg-i yessedḥaYessadar tiṭṭawinS wermac n wabliwenD ukessi n tammiwinUfiɣ lxezrat-nnesDeg-sent tiwalinAd yessiwel wer yezmirYejja-ayi jar da d din..
Ttbeddalent taykitin n tezlawit zi tqessist ɣer tenniḍen, min yesskanen belli addad nnes wer yersi ca di tayri. Ijjt n twala nettaf-itt teẓẓuyet ameɛcuq, trezzu x-as mani ma, deg wedlis n usefru, di lebhut n leɛwin, tettarja-t di tmedditin…
Amen teqqar di tqessist-nns: “mani tellid”:
Rzuɣ x-ak di tebratinDeg wedlis n usefruDi lebhut n leɛwinDi tẓaɣart n weẓruQqaseɣ-cekk di trussiN uɣi yessenduUrjiɣ-cekk di tmedditinN wemwan d unbdu…
Maca nettaf-itt ɛawed di tqessist: “Mli wer degʷlent ili neqqent”, tettjalla g umeɛcuq!… 
Teqqar di tqessist-a:
A cekk-zzelzeɣ d taɛejjajtZeg ufus-inu afusiA cekk-neḍreɣ di lebḥerAd tersed adu tisiA ckk-kkseɣ zi buḥbelAm wanẓaḍ zeg warkti

8- Agujil g usfru n Maryam Maryami


Tazlawit, g yijj n tqessist azwel-nnes: “aɛeddis yejjiwnen wer ittxarres g wen yelluẓen”, tkessi s wesḥissef i ugujil, deg yijj n ttswirt tettɛawad deg-s taykitin-nnes aked taqsuḥi n tudert. 
Tqqar tzlawit:
Mant array n ugujilDi tudert iweḍḍarenIxezzar s tiṭṭawinQḍan-as wawalenYettru yesɣuyyuIseffeḍ imeṭṭawen
Tettexs tezlawit a danɣ-tessken taqsuḥi n wulawen n yewdan i yellan mliḥ x-asen, i wer ixezzaren g ugujil, g wakud mani nettaf tiwennaḍ-nnes tterrant-id x-as, ssawalent akid-s. 
Teqqar tezlawit:
Ittlaɣa deg ujennaTterran-dd x-as idemrawenYettru akid-s wejḍiḍWer yettrusen, yeṭṭawenIttnusa di tmdditinDi tagant issaggʷadenYeddal s useyḍuḍIcerrgen yeqqersenIttetter aleqquz x bu-uɛeddis yeccurenTuddimt n wamanZeg iɣeẓran ccuren

9- Tilelli g usefru n Maryam Maryami


Txezzar Maryam Maryami ɣer tlelli am yijj n usitem, am yijj n unaruz, am yijj n uraji. 
Teqqar tezlawit:
Tudum-dd zeg-iD asitm d aliliTudum-dd d ameṭṭaD iɣuyyan n usegmi
Mamek tettwala tezlawit aqqa tilelli ggin x-as ifurag, ggin x-as igmiren, qman-as-tt. Teqqar-aneɣ tezlawit amen tessawal aked tlelli:
Qeḍwen-am afriwenSweḍḍren-am tayriUglen-cem d tacḍaḍtDi tudert n unuriSefḍen assaɣ-nnemJeyyfen-cem zeg yiriTewcid-asen imanWcin-am timessi

10- Amawal i tessexdem tezlawit g wamud-nnes:

Tessexdam tezlawit ijj n tutlayt n tmaziɣt n Arif, tugem-dd zi merra timnaḍin n Arif. Ameknaw xmi tt-nettaf teqqar: yeddem, anẓeḍ…, mamek wer daneɣ-iɛeddu ḥuma a nessiwel x uɣellel (aɣedjer) n wawalen n zik i yellan g webrid-nnsen ɣer uweḍḍer, tessidef-iten tezlawit di tqessisin-nnes, tesseddar-itn, ḥuma a ten-afen imerzuten n yimal. “Uxsas”, “anuri”, “iman”, “tasraft”, “taynit”…
Tennurẓem tezlawit x tutlayt tanawyt (langue standard), d ijj n usurif zeg-s ḥuma ad tesnam inni i ɣa yeɣren asefru-nns x wawalen n tmaziɣt tanawayt. (Sefḍen, assaɣ, abniq, tulluɣt, tamella, addur…).
Maca wer nettettu aqqa tazlawit tessexdam awalen i dd-ittwareḌlen zi taɛrabt, (bdan, lexber, martayen, …), maca manaya wer yelli d ijj n tumant (Phénomène) wer teḥḥli, minzi tamaziɣt aqqa-tt ɛad deg webrid n usegged n yexf-nns, ta zeg yijj n uɣezdis. Zeg uɣezdis nniḍen, arḍal n wawal zi tutlayt ɣer tenniḌen yella di merra amaḍal. 

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt