26.1 C
Nador
Lḥed 8 Cutembir 2024

Lilit: Tamɣart tamezwarut n sidna Adam i das-innan “Lla”

Lady Lilith, de Dante Gabriel Rossetti (1866–1873), Delaware Art Museum

Azgen ameqqran nessen belli Sidna Adam tamɣart-nnes tamezwarut nettat d “Ḥewwae” (Eve). Maca di tḥuja n wudayen, Ḥewwae maci d nettat d tamɣart tamezwarut n nnabi Adam. Nettat d Lilit (di Tɛibrit ittari isem-nnes ammu :לילית). Mala Ḥewwae, amec yettεawad Lquran d Ttelmud belli tettwaxelq-dd zeg “uɣezdis iferɣen” n sidna Adam . Lilit nettat tettwaxelqq-dd zeg ucal, ameknaw Adam, kifkif. Γer udayen, lilit d ijjen tdimunt (cciṭan), nettat tetthudda x temɣarin i yellan s ddiset, s uya tuɣa irrḍent tudayin ca n tfilutin maḥend ad ḥḍant ixef-nnsent zi Lilit.

Manis i dd-tekka Lilit-a?

Lilith (1892), par John Collier.

Deg yilsawen iqdimen, awal n “lilit” yekk-dd zeg wawal Aɛibri “laylâ” ixsen ad yini llilet. Ittsemma ttwalan Lilit amecnaw ijjen cciṭan itteddren di llilet waha. Awal n “laylâ” ikk-dd zi Takadit “lilitu“n tawtemt n “lilû“. I dd-yeffɣen zi Tsamirit “lil“. Deg umezwaru , nettat d ijjen cciṭan iqqen ɣer usemmiḍ d waḍu di tmurt n jar sin iɣezran (Lɛiraq n yiḍ-a)

Lilit issiwel x-as ttelmud. Ameggaru-ya iwec-as tiwessaf n icten d cciṭan s ijjen ucewwaf d azegrar aked wafriwen (ttelmud n Babilun, Eruvin 100a, Nidda 24b) di ttelmud, Lilit d ijjen lmexluqa tettsug x merra iwdan maci ɣir x iḥenjiren waha.

Lilit d Adam: Min imsaren jar-asen?

Lilit d ijjen wudem ittwassen deg idlisen n wudayen. Tḥajit teqqar belli d nettat i ttuɣa d tameɣart d tamezwarut i Adam qbel i Ḥawae. Aṭṭas n tḥuja i yemsebḍant, maca marra qqarent ila d nettat ig illan d tamɣart tamezwarut n Adam. Maca nettat wer terḍi ad x-as iḥkem Adam, uca terwel zzag-s, tedwel tettxes cciṭan, tuɣa ttaru-as-dd kul ass ca n 100 n uḥenjir. Adam iccetka s min tegga Lilit, uca issekk-as-dd Rebbi tlata n waniren (lmalakat) maḥend ad d-tedwel maca tugi, uca nnan-as ad nɣen 100 n iḥenjiren ittaru kul ass. Zi senni la nettat Lilit tqess awal maḥend ad tneɣ 100 n iḥenjiren i yiwdan. Aṭṭas n tḥuja qqarent ɛawed ila d nettat ig illan d tfiɣra-nni ig iɣwan Adam maḥend ad icc zi tsejjart ittwaḥarrmen. Idlisen n wudayen qqaren belli Lilit d icten temɣart tecna, tɣekkʷwa iwdan s llilet, xmi i ɣer-s dd-ttraḥen tneqqi-ten.

Lilit d Adam

Lilit d Tafiminizemt

Di lweqt n yiḍ-a, aṭṭas n temɣarin ittenhezzan deg yiger n tseqqar n temeṭṭut, ttwalant Lilit d tamɣart iɣewwɣen x Adam, uca zzag-s i dd-ksint ca n tfiministiyin axarres-nnsent. Deg issgusa n 1970, ixḍarent ijjen grup n tmeɣnasin umi qqaren grup n “ixḍar tɣawsa n temɣarin” udem n Lilit ḥuma ad teksi asafu n umenɣi-nnsent. Ttwalant tina belli Ḥewwae, i dd-ittwaxelqen zeg uɣezdis n Adam, d ijjen temɣart wer tbedd bu x iḍaren-nnes, d tacwiḥt zi Adam. Maca Lilit i dd-yekkin zeg ucal amecnaw Adam, nettat temqudda aked Adam di tseqqar.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt