Tira: Karima Weɛli
Xminni nettemselqa neccin Imaziɣen jar-aneɣ war nettseqsi ayawya x ismawen-nneɣ niɣ x min di nxeddem, maca min xef nettseqsa d amzwaru manis cem niɣ cek?
Man taqbilt-nnec? Man ddcar-nnec mala nessen man taqbilt-nnec?
Minzi min daneɣ-yesmunan aked tmurt d wemcan yujar ismawan-nneɣ ula d min nettegg, tettacid ila cem/cek d Maziɣ, aqa tellid s wemcan mani tluled, teymid.
Ca n twalatin waxxa wer neymi wer nlul deg wemcan maca tettɣima tmurt n baba-tneɣ d jeddi-tneɣ, d tmurt-nneɣ i zi nettessen ila aqa neccin nella, ittizwar iles i zi nesswal d minzi nettamen.
Umi tenhez tmurt di Lḥawez di 9 september, yenɣa ktar zi 2000 n yewdan, yerdel ktar zi 50 alef n tiddura, di tesga n Lḥawez d Tarudant d Cicawa.
Awarni i wenhezzi ibeddlen tudert n 2.8 mleyun n yewdan, aṭṭas idsen zzay-sen imariten x traccwin tinamunin (les réseaux sociaux) niɣ imrezzuten di tjiyulujit d tsusyulujit qqaren aqa afsay n yewdan-a a ten-nsmun deg ijjen ddcar d ameqqran di lewḍa, ad adsen i tneddam timeqqranin ha a x-asen nessenqes tamara n webrid d idurar d tsellyiwin mani zeddɣen, ad asen- yades kulci. Mala tenhez tmurt twalat-nniḍen wer dasen-ittemsir manaya.
Maca yewdan-a wer fhimen ila min yesmunan Maziɣ aked tmurt-nnes yujar zzilzal niɣ d aman wer yellin niɣ timessi, min t-yejjin yeṭṭef deg idurar-nni yuɛlan d lemrajeɛ d tbeḥḥar i yuzɣen ittejja-t ad yili d netta d manis i yella baba-s d jedd-s d jedd-s n jedd-s d manis ɣa ilin tarwa-nnes.
“Tamurt d tmurt wer di-s nsemmeḥ waxa yemsar minmma” ijjen zeg wawalen i yenna ijjen zeg imezdaɣ n Lḥawez umi t-sseqsiɣ ma a texlam tamurt-nwen?
“Mani ma nraḥ ad nedwel ɣer tmurt- nneɣ d min ma nedḥa nettɣima di tmurt i day-neɣ izedɣen, ittxessa a ɣer-s d-nas deg uraren d leɛyud d laxert…” I yerni yenna.
Deg yeffus qqaren “Tamaziɣt” i yiles n tmaziɣt d “tamazirt” i tmurt, da i nettessen ila tmurt d yiles wer ttemsebḍin, s yiles i nettssen man tmurt-nnem/nnec, zi tmurt nettessen man iles i tesswaled, d yina d wudem n tnettit (identité) Tamaziɣt i wer nzemmer a nebḍa jar-asent.
Di zic ila taqbilt tḥesseb axemmas d lefqi d umedyaz lebda d iɣriben minzi wer ɣar-sen bu tmurt, wer ɣer-sen bu lḥeqq di tmurt, ttɣiman lebda d lberrani; da i nttessen ila neccin nettwssen s tmurt i ɣer-neɣ, i netteẓẓu, i di nettras.
I mamec di zic taqbilt mala txes a tɛeddeb wenni yeggin ca n ḥajet d taɛeffant, twesseq-it zi teqbilt, minzi tessen min teɛna tmurt ɣer-k niɣ d ɣer-i, i mani ma traḥed a teqqim tezdeɣ di buḥbel-nnek d twengimt-nnek; mala wer ɣer-k tmurt wer ɣer-k walu mani ma traḥed.
Ɣer uneggar neqqar wac neccin i tesmuna ijen tmurt umi qqaren “Lmuɣrib” nessen ayawya?
Ma nerwes deg wayawya? Ma imarzzuten-nneɣ ssnen mani d-usint tiqebbal d ddcura n Imaziɣen deg yeffus d ẓelmeḍ ? Wac ssnen mamec ittfekkren yewdan-nni day-s izeddɣen?