20.1 C
Nador
Lḥed 23 Yunyu 2024

“Tafinuminulujit” am mamec i tt-issefhem ChatGPT i iḥenjiren imeẓẓyanen

Egg ixef-nnec tesxed ad tessiwled x minzi tettacid amen tettetted ca n ulaḍu. Tzemmred ad tinid belli tettacid s tessmeḍ deg yiles-nnec, ɛawed tettacid aked taẓyuḍi deg uqemmum. Zi senni, imken tucid s lefraḥet amen tettetted laḍu-nni.

Iwa, aqqa tafinuminulujit, tegga ameknaw manaya, maca nettat d ijjen tebridt i zi nzemmer a nesnumel (décrire) mamec tteddren yewdan s waṭṭas n tebridin d s minzi ttacan. Deg wemkan ma a nini waha “aqqa laḍu d asemmaḍ, yiẓiḍ”, tettɛawan-aneɣ tafinuminulujit ḥuma a nesnumel s tfruray (détails) merra tiwacitin, i zi nettaca xmi i nettett laḍu-nni. Manaya nzemmer ad dag-s nessidef minzi ittwagg laḍu-nni, leɛwin i daneɣ-d-yunuḍen, min daneɣ-ismunan aked laḍu di temẓi-nneɣ, d ca n tmeslayin-nniḍen.

Uca aqqa tafinuminulujit tettɛawan-aneɣ maḥend a nefhem, a nesnumel merra tibridin i yemsebḍan d mamec ttwalan yewdan amaḍal d mamec i t-yettɛicen tudert-nnsen, d neccin nesruɣa tifawin x min sseɛdan d irimebd tmuɣliwin-nnsen nitni.

Mayemmi i d-tban tafinuminulujit?

Tban-d tafinuminulujit, minzi iwdan ila xsen ad fehmen mamec i nettɛic d mamec i zi nettaca s tmeslayin s ca n tebridin msebḍant. Egg ixef-nnem ɣer-m ca n umeddukel, uca texsem ad teccem s tnayen id-wem ijjen laḍu. Cem, tzemmred ad tinid belli laḍu-nni yiẓiḍ, yessbeḥ, maca ameddukel-nnem, izemmer ad yini aqqa yesmeḍ aṭṭas, dag-s aṭṭas n sekkʷar.

Bdan iwdan fehhmen belli wer din bu ijjen tebridt icerken i zi nettwala timeslayin, maca kul ijjen zzag-neɣ ɣer-s mamec i zi yettwala d mamec i zi isḥussa. Uca aqqa tafinuminulujit tettwaxleq-d ḥuma a nefhem tibridin i yemsebḍan i zi nettɛic deg umaḍal. Aya yettɛawan-aneɣ ḥuma a negg di leɛqel-nneɣ ila mala din ca n ḥajet yettwala-tt ca n ijjen zeg ijjen teɣmert, qa izemmer wenniḍen ad tt-ittwala zeg ijjen teɣmert-nniḍen, ɛawed, ddegg-a n ubeṭṭu di lxezrat ɣer yewdan, nfehhem-it ila nurmal i yella.

Wi d-isaqaren Tafinuminulujit? D manis i d-yugem ixemmimen-nnes?

Ijjen qqaren-as Edmund Husserl, ila yella d afilusuf d Aliman; d netta i d-isaqaren umi neqqar ass-a Tafinuminulujit. Isemma-as amenni, minzi ila ixes ad iɣer mliḥ “ifinuminen”, manaya ixes ad yini irimen (expériences) i x-aneɣ ittekken, niɣ timeslayin am mamec i daneɣ-ttbanent.

Xayel ila tettwalid zat-m ijjen teslit n wenẓar. Danita Husserl maci ixes ad issen min tettwalid waha, maca mamec i tt-tettwalid, d s minzi tettacid wami i ila txezzred, d mamec tzemmred ad tesnumled irim-nni i ca n ijjen nniḍen. Walli ixes ad yefhem timeslayin-nni s ixef-nnsent waha, maca mamec i tent-nettwala d mamec i tent-nfehhem.

Di tidett, Husserl, ila yeɣra i waṭṭas n ifilusufen, maca wenni minzi yeksi aṭṭas wer yelli ḥa d René Descartes, i yennan “nec ttxemmameɣ, nec lliɣ.” Husserl, ila ixes ad yades ad yefhem kṭer mamec neccin nxezzer ɣer umaḍal, d mamec neccin nettegg ixef-nneɣ ila zeɛma qa nettwala-t nican. S ijjen wawal-nneḍni, netta ixes ad yefhem, mamec nfehhem neccin ca n lefhamat tulleɣ n ijjen tidett x webrid n min x-aneɣ yekkkin irimen niɣ x webrid n tmuɣliwin-nneɣ.

Min tettbeddal tafinuminulujit deg uxarres anefgan?

Abeddel n tfinuminulujit deg uxarres anefgan (pensée humaine) yegga ameknaw ijjen txabcet i di nettessen tabridt i zi nettɛic, mamec nesḥessa deg umaḍal-a i daneɣ-d-yunuḍen.

Egg ixef-nnec twalat-a ɣar-k ca n umeddukel-nniḍen d amaynu, aterras-a ila yiɛic deg ijjen wemkan imsebḍa x-ak s waṭṭas. Amen tlemmded tafinuminulujit, xenni ad tessned mamec ameddukel-a nnec yettwala amaḍal d mayemmi yettɛic amenni.

Tafinuminulujit-a, tettɛawan-aneɣ maḥend a nebna ijjen lxezrat ɣer umaḍal. Aya ittejja-aneɣ nerẓem di buḥbel-nneɣ, nettemsefham xmi i nettemsebḍa aked ḥedd. Aked uyenni, zzag-s nettessen ixef-nneɣ neccin, teycatin-nneɣ d irimen-nneɣ.

Tɛarren-aneɣ tafinuminulujit a nessers iseqsan x umaḍal i daneɣ-d-yunuḍen. Waxxa, ca n twalatin, ca n ḥajet neqḍeɛ zzag-s ccek, maca ḥedd nniḍen yettwala lḥajet-nni s ijjen tmuɣli-nniḍen. Manaya nettemsurruf akid-s nurmal. Merra manaya, ixelleq-d izuray n wemsefham aked iwdan-nniḍen.

D abrid ɣer tsekla?

Aṭṭas n imariten deg umaḍal, ila ggin tafinuminulujit d abrid i ɣa ssnen ixef-nnsen d tmuɣliwin-nnsen nitni, zzag-s ca n imariten, tettafed ttfesslen mliḥ di twacitin n daxel-nneɣ niɣ ula d iwriken i yessxeddamen di lexdayem n tira-nnsen.

Imariten ameknaw Marcel Proust, Virginia Woolf, James Joyce d Franz Kafka, ksin aṭṭas zi tfinuminulujit di lexdayem-nnsen tiseklanin, ameknaw n Proust i ixedmen s waṭṭas x “twengimt” d “wefham n wakud” deg wungal-nnes i yettwassnen “Di trezzut x wakud i iḍeyyɛen”.

Deg umeggaru, aqqa tafinuminulujit tessemɣara seg wagla n tsekla, txebbec deg irimen n bnadem, tessemyanaw deg ustil d wenfus (narration.)

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt