26.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Min nessen x umseksi n weydud Afilisṭini di Ɣazza?

Zi ssebet i yeɛdun ar ass-a yewweḍ nnumru n yewdan i yemmuten di tmurt n Falisṭin ɣer kṭer zi 4385 d 12 alef n imeɛḍar.  Azyen ameqqran zzay-sen zi temɣarin d iḥenjiren imeẓẓyanen.

Nnumru-ya izemmar ad igeɛɛed minzi ɛad dinni yewdan i xef redjent tiddura d yenni i ɣa tneɣ Israel deg wussan i d-yegguren mamec tenna ila girra-ya aqqa ittxess-as aṭas n wussan ḥa a teqḍa x umussu n tnezbayt tameslemt Ḥamas.

Manaya mamec nenna yebda nnhar n 7 zi Kṭuber, umi tegga lkata’ib n Ɛezzeddin Lqessam ijjen wadaf x iymiren jar Israel d Falisṭin, mani mmuten ca n 1400 n israeliyen mamec ittucren can ktar zi 100 nniḍen aqa-yen di Ɣezza.  

Min tegga Lqassam amenni tḥesb-itt Israel d ijjen ticti d tameqqrant minzi mamec nessen ila nettat i ɣar yella ssistim n lmuxabart d lɛesker yejhed di tmura n ẓelmeḍ n wafrika d tmura n ccerq.

Manaya yejja lɛesker n Israel ad yeqqim teltiyyam wer d-itterri x min tegga Ḥamas ad ilaɣa ɣer imɣaren n tmura n Wuruppa d Marikan ḥma a tt-ɛawnen ad rren x Ɣazza, ad msetfaqen ila Ḥamas nettat d ijjen umussu n ubersiggʷed (terrorisme).

Mamec ɣar menɛen isaḥafyen-nsen x tidett, ad bedden aked Isreal, ad fesren aṭṭas n ineɣmisen d ixarriqen amecnaw aqqa “Ḥamas tqess izellifen i 40  n yeḥḍiḍen d imeẓẓyanen”.

Maca manaya i ɣa ad iban ila d axarriq waha, ɛawed a tesbedd merra wi yeddafaɛen x Falesṭin zi lexdmet-nnes aked wemnaɛ n imuniten n yewdan di barra ig irezzun tlelli i Falesṭin, bla ma a nettu aqḍaɛ n waman d tfawt x imezdaɣ n Ɣazza i yujren million, d wardar n 18 n spitarat d 74 n temazyida n tɣuri d 23 n tmazyida n tẓallit.   

Ḥuma a nefhem min ittewqiɛen amya ixess-aneɣ adwal ɣer umezwaru n  n umxumbel-a    

Deg useggʷas n 1947 mani tamesmunt tamatut n tmura imunen tebḍa Falesṭin, i ila tḥewwes Briṭaniya x tnayen n tmura; icten day-s udayen d icten d imselmen d imasiḥiyen Ifalisiṭiniyen, awern-as deg useggʷas 1948 mani tebda girra jar waɛraben d udayen isuhyuniyen, mani dag-s ɣelben israyliyen.

Teqqim israel tettmuttuy, tessmɣara zi tmura-nnes ar ami teweḍ ar 80% zi tmurt n Palestine, dini mani hajren 275 alef n Ifalistiniyen tamurt-nsen ɣer tmura i das-yudsen am urdun d lubnan d misra d tmura-nniḍen, arrbeɛ n melyun zeg imhajren raḥen ɣer Ɣazza.

Deg useggʷas n 1956 mani tehjem Israel x tegzirt n Sina d Ɣazza n Sina n Ɣazza mani tenɣa aṭṭas n lɛesker zi Misra d Falestin, deg useggʷas n 1957 umi yeffeɣ lɛesker n Israel zi Ɣazza mani yenɣa ca n 1000 n yewdan, maca awern-as tedwel Isreal tḥewwes Ɣazza di 1967 ḥa ataf a tesbedd imjahden n Ɣazza  i das-ibedden deg uxenfuf, txes a x-asen teqḍa.

 Di beddu n iseggusa n tesɛin, temstfaq tamurgat n usnusfel Tafilisṭinit di Oslo aked Israel, tenɛem tamurgant-a s Israel ḥuma ad as-tewwec leḥkam x ugeddim n uɣelluy (west bank) d Ɣazza.

Awerni i 17 useggas n uḥewwes sewten Ifalistiniyen x umussu n Ḥamas di lintixbat, dinni mani gha tẓeyyer Israel aked Umarikan x imezdaɣ n Ɣazza deg inhezziten idemsanen, deg useggʷas n 2007 tesbedd Ḥamas ijen tnayen n weqlab n leḥkam, terr-dd x-as isreal s ẓeyyar ktar zeg umezwar, maca Ḥamas temsetfaq aked isreal ḥuma ad sbedden aḍraq n tmessi, uca teqbel ad ggen tnayen n tmura. Maca isreal di  2008 tebda aḍlaq n swarex deg ujenna d tmurt mani tenɣa ca n 455 ufalisṭni d 31 isrealiyan

Deg useggʷas n 2002 tebda israel tbenna igmiren-nnes s ijjen lḥiḍ, mani di 2004 tenna tasenbḍayt n tezrfet tamaḍlant ila lḥiḍ-nni maci d azerfan.

Deg umsetfaq n Ḥamas i tegga aked Israel di 2008 x usbeddi n uqerṭas, tiweḍ ad tkemmel awal-nnes, maci awerni i rebɛchur tenɣa Israel setta zeg imsellḥen d Ifalisṭiniyen. Uca terni ẓeyyar-nnes i tegga x Ɣazza, tenna “Marry Robertson” tameqqrant n tseqqar n wemdan di tmura imunen ila aqqa Israel tenɣa tudert di Ɣazza.

Yeqqim ẓeyyar-a d ɣezzu n Isarel immerni jar 2008 d 2021 x Ɣezza, teqqim tḥebbes iwdan di leḥbusat-nnes aked leḥbes i tegga i imezdaɣ, wer tt-ittiwi ula deg ijjen ḥajet.

Maca aseggʷas, min tegga amenni Ḥamas “ṭufan L’aqsa” irewwen lxezrat n Israel mamec tettwala Ɣazza d Palestine, mamec yeqleh jjihet n ccerq n lwesṭ d umaḍal amen yekmel.

Timaynutin

K.Ouaali
K.Ouaali
Karima Ouaali

Fser-itt