22.1 C
Nador
Lḥed 15 Cutembir 2024

Mamec msurrufen Imasriyen iqdimen aked uxenzir?

Tuffɣa-a i d-tufa ict n terbaɛt n yimussnawen n tnayen n iqecqacen tezmer ad tbeddel i lebda amek i ɣa nefhem neccin, amezruy n taḍbibt.

Ina d ixsan d imasriyen min ɣer yella luluf n iseggusa, aqqa-ten di tseḍma n Duckworth di tesdawit n Cambridge, di Tgelda-Imunen, i d-yemmlin ca icerrigen i yeggin ca n tdarriyin.

Qqaren imussnawen belli ijjen zeg iqecqacen-nni itteɛqab ɣer 4000 n useggʷas, ila ggin x-as apparasyu ḥuma ad kksen tidarrect-nni ttuɣa yeɛlem wenni, niɣ ggin manayenni awerni i lmewt maḥend ad fehmen mayen yemsaren i umettin.

Yenna Edgard Camarós, ijjen upaliyuṭulujist di tesdawit n Saint-Jacques-de-Compostelle di Spaniya i yellan d amara n tɣuri i yettwafsren di tesɣunt n Frontiers, -yenna- ila maḥend ad fehmen imsariyen lehlak, yettwaḥsab manaya d jjdid di tussna.

“D llemliḥ a nessen belli qa din ijjen usatal i uparasyu-ya, minzi tasnijjit tugur ɣer zzat s waṭṭas di Misra taqdimt”. D aya i yenna Camarós deg uɣawas n Newshour n BBC.

“Ɣer-neɣ, ameknaw,  ibudriyen n Edwin Smith, itteɛqaben ɣer ca n 3 600 n useggʷas. Mmalen-d ca n 48 n markat n lehlak imsebḍan, minzi ɣa ittebheḍ bnadem qqarent-id mamec izemmer bnadem ad zzag-sen iggenfa. Waxxa ila ɣer-sen ca n ddwawat, maca umi neqqar ass-a axenzir, ittwaḥsab d agmir di tussna-nnsen di tesnijjit, waxxa ili ssnen min ɛnan tidarriyin-nni amenni”. I d-yerni yenna-d.

Aqecqac-nni min xef ggin aparasyu, ttuɣa-t n ijjen wergaz jer 30 ar 35, d aya i d-nnan imerzuten n xinsya n tɣemsa Associated Press.

Ixsan n yewdan, zi tsarawt n Rudolf Virchow

Mamec ufin ɛawed ca n 30 n tidarriyin d timeẓẓyanin, mayen yeqqaren belli axenzir ttuɣa yeggur di ddat-nnes.

Ijjen weqcqac i yudrusen

Di tseḍma-ya, ufin imerzuten ɛawed ijjen uqecqac d aqdim s ca n 2000 n useggʷas, n ijjen temɣart i yewwḍen 50 n useggʷas.

Taɣessa-ya temmal-d tidarriyin n ijjen uxenzir i ttuɣa iḍarren iɣes, maca di twalat d icten immal-d belli tamɣart-nni teggenfa zeg ijjen uyezzim.

Iqqar Camarós belli manaya yudrus. Minzi iyezzimen ttbanen-d ɣer yexsan n yergazen kter.

Wami ggin ifessayen i yexsan-nni, ttuɣa yettbanen-d mliḥ axenzir-nni.

« Nessen luxa ila wenni d ijjen uxenzir i yetteggen ca n tdarriyin deg yexsan, i yeqqnen nican ɣer mamec iɣes ittraḥ ittehrura. » I d-yenna umussnaw Aspanyu.  

Ijjen lehlak d aqdim

Iḥebbuyen ttbaben-d am ijjen lehlak i d-ittbanen ɣer midden n yiḍ-a s lesbab n twennaḍt iyercan, niɣ s lesbab n macca d min illan d ajiniti.

Maca tɣuri temmal-d belli qa d ijjen lehlak ila yella zi lebda. « Axenzir zi lebda ttuɣa yella, ikessi aṭṭas n furmat. Waxxa d idaynasuren ttuɣa-t day-sen ». I yenna Camarós.

Amussnaw-a yenna-d belli mazal xessent tirezzutin maḥend ad nefhem mamec ttuɣa ttemsurrufen lejdud-nneɣ aked lehlak-a aɛeffan.

Yenna i xinsya n Press Association belli netta awettas-nnes ad isiɣa x “tbyugrafit n uxenzir zi beddu n umezruy n bnadem”.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt