25.1 C
Nador
Ssebt 7 Cutembir 2024

Majid Aqelɛi : Asefru-nneɣ yegga am ca n tmezgunt tura wer tirar.

  • Azul a Majid, nettreḥḥab zeg-k ɣer taddart-nnec: “Tifray”.

Azul ay Ameddukel. Azul marra timeddukal d imeddukkal i yeqqaren Tifray, d yenni deg-s ittarin. 

  • Min teɛna tmaziɣt ɣer Majid Aqelɛi?

Tmaziɣt ɣer-i d ij n taddart d tmurt temɣar, deg-s aṭṭas n tneddam, tineddam-nni deg-sent aṭṭas n ledcur, mkul ddcar deg-s aṭṭas n tudrin…! Neccin i yessawalen tmaziɣt, i zeg-s ittarin, niɣ ra d wi wer tt-yessiwilen, qaɛ d imezdaɣ n tmurt-a. tineddam-nni, ca d tutlayin, ca d tussna, lɛaqliya, awal, tira, tanettit… marra min netteqqen ɣer tmaziɣt. iwa imezdaɣ qa banen.

  • Mamec i tettɛiced tmaziɣt deg uliman?

Tmaziɣt deg uliman ayenni d imukan, tineddam mani wesɛen imaziɣen, tetteslid i tmaziɣt aṭṭas di tḥuna d yebriden, maca wer tzemmared ad tessemquddid aked biljik niɣ d Hulanda.

Necc tmaziɣt ddreɣ-tt da kṭer zi Arrif. Minzi ssawaleɣ-tt aked Ḥenna mkul nhar. Aked imeddukal aya x uya. Timaziɣin d imaziɣen ayet n tmesmunt n takademect tamaziɣt ddreɣ kid-sen ɛawed imunas nniḍen n Tmaziɣt bla awal d tira. Ttwaliɣ Aliman ssa ɣer zzat izemmar a zeg-s dd-yekk ij n wenhezzi d amassan n kultura d tussna nneɣ. Xseɣ ad iniɣ, Imaziɣen (niɣ imeɣrabiyyen) n uliman, ttfaqan-dd cwayt cwayt, ttedwalen ɣer iẓewran-nsen.

  • Min yebḍan tmaziɣt deg uliman x tmaziɣt di Arif?

Deg uliman ssawaleɣ ttesliɣ tmaziɣt kter zi Arrif! Ad yili d manaya! (iḍeḥḥek). Lla aɛendak. Ccan a ɛebdelwaḥid ccan. Ayet n da, tteggen ccan i tmaziɣt-nsen, s marra tineddam-nnes

Iwdan wer ttessnen tmaziɣt cḥal tsekkʷa, -niɣ lḥajet zi ṭṭerf di tidet- al tt-ɣa feqden, amenni i temsar i ayet dyaspura. Am yenni da ixelqen am yenni dd-innɛerqen. D aliman wer yelli d aliman, d ameɣrabi waha drust, minzi qqaren-as cekk d aɛɛrab, d aɛɛrab wer ylli d aɛɛrab. Uca yettfaqa-dd, ittnejbad ad yedder tmaziɣt, ad yessidef tmaziɣt di tudert.
Maca la di Arrif ittraḥ ittedwal urifi cwayt cwayt. Minzi Arifi n daxel muḍa-nnes teqqen ɣer sḥab lxarij, min ittwaxlaqen di Wuruppa, ixess a t-nɛiyyeb di Arrif. Xzer ɣir ssuq min deg-s d arruḍ yeccur s tseɣnas!

Amud amaynu n @majid
  • Yeggur a dac-dd-yeffeɣ yij n wedlis n tqessisin, siwel-aneɣ x-as cwayt, d melmi ɣa yili jer ifassen n imeɣra?

Merwes-iwdan smuneɣ deg-s 50 n tqessisin ixḍareɣ-tent-idd zi min uriɣ zeg 2016 err-d awru. Aṭṭas zeg-sen ila zemmeɣ-tent s tnixt. D cwayt n tzemmar waha, niɣ mamek teqqar Ḥenna deg wawal-nnes, “neslessaq awalen waha”.

Merwes-iwdan deg-s taycitin d ixarrisen-inu, d waṭṭas maci inu, n yewdan udsen-ayi ul. Ca d awalen-nsen ca yessur aked ca, Ggʷiɣ-ten waha. Wer ssineɣ mamek ɣa yili ffɣen-dd!

Amud ad yili ssa ij n tnayen n simanat di Nnaḍḍur ɣer tmesmunt n Wedlis Amaziɣ. Ad yili la di Amazon. 

  • Mamec tettwalid asefru di Arif?

Wer zemmareɣ ad ssiwleɣ x usefru di Arif minzi, waḥit necc maci d azlawi, tnayen wer ɣriɣ bu asefru arifi. Maca ijt zemmareɣ a x-as ssiwleɣ, mala ssemquddiɣ aked min ẓriɣ, sliɣ mani nniḍen. Asefru di Arrif immutti zeg wawal ɣer tira uca yeṭṭef taɣmart, ibedd di tira! Asefru-nneɣ yegga am ca n tmezgunt tura wer tirar. Xseɣ ad iniɣ, wer nettsejjil, wer nettegg tteswirt. Manaya feqdeɣ-t deg iger n tẓuri. Poetry Slam, Niɣ ifilmen d iquḍaḍen deg-s ca n taqessist. La d asewweq d aneqsi, wer neznuzi ca mamek ixess a nezzenz. Mala tekkid leswaq n wantirnit marra, deg-sen tnayen n wamuden s trifiyt, wer dac-qqareɣ ijjen ɛad!

  • Tlata n yismawen, siwel-aneɣ x-asen s deɣya deɣya: ḥenna-c,  Cahid Andic, “Amazigh Akademie”

Ḥenna menna, i das ttlaɣiɣ ca n twalatin, necc Ḥenna-inu deg-s yemma deg-s baba, Ḥenna d ij n temɣart tedder 40 sna teddez deg uliman. 40 nniḍen di Arrif, Tmaziɣt-nnes tbedd di 84, xmi ttexseɣ ad ssneɣ ca n wawal ma teffeẓ-it tmaziɣt ma lla, ttseqsiɣ-tt ma tessen-it. Ḥenna d tenni d tala inu tamezwarut, n tira d wawal d tussna.

Andic wer zeg-s bu tnayen, wer ssineɣ Arrif ma a dd-yejj ca n wandic-nneɣni. Wer ssineɣ ma ad ddreɣ ad ssneɣ ca n yejjen am wandic, d Ameddukel n tidet. Andic d amussnaw n tidet. Yenna-yi ij n weprufisur n Tasnilest tamaziɣt. Tarifiyt ixessa-s ij n 10 n icahiden waha…! Andic lemdeɣ zeg-s aṭṭas n tmeslayin, lemdeɣ zeg-s ad ariɣ s tmaziɣt beɛda, qa ɛad lemmdeɣ zeg-s. Min ma ggiɣ yeqqen ɣer tmaziɣt ixessa a kid-s mcawareɣ, Andic waxxa drust zeg wami t-ssneɣ, maca lmeɛden-nnes deɣya iban. Jebbdeɣ zeg-s iri!

Amazigh Akademie zeg ij n jjiht, d familiya wiss tnayen, ufiɣ deg-s ulawen lesnin necc rezzuɣ x-asen. Zi jjiht-nniden d ijj n ccan ggin(t) dayi anict uya n ttiqa marra, ad ili zeg ipilaren n tmesmunt-a, i yexsen ad teksi ij n ddqel yemɣar. Takademect tamaziɣt necc d nnayeb n temɣart n tmesmunt. Tamesmunt d abrid-nneɣ amaynu, i nxess nedder, a nugur, a nerzu x tmaziɣt, mkul ij d tmaziɣt-nnes (Tussna, Taẓuri, Tutlayt, Tanettit…). A nelmed zeg waya uya, s Tussna – takademeyt- A nedder tmaziɣt. Amazigh Akademie i necc “Majid aqelɛi” maci s yisem n tmesmunt, d layas -anaruz- n tmaziɣt-inu ad tt-ddreɣ mamek xseɣ.

Timaynutin

Ɛebdelwaḥid
Ɛebdelwaḥid
Abdelouahid Hennu

Fser-itt