24.1 C
Nador
Ssebt 27 Yulyu 2024

Mahsa Amini : Taḥudriyt iruḥen ad tessara di Tehran, tedwel-dd d lxecbet.

Wami temmut ijjen tḥenjirt d Takurdiyt-Tayranit zegga i tt-ṭṭfen ipulisen n « l’ircad » manaya yuru-dd aṭṭas n uxeyyeq di tmurt n Yiran ; taḥudriyt-a ila tella ṭṭerf i parada n mitru zegga i dd-tusa ɣer Tehran ad tessara aked twacunt-nnes, maca tesyura zzag-s temmut zegga i tt-menɛen.

Taḥenjirt-a umi qqaren Mahsa Amini, ila tettsara, qbel ma ad tesyura temmut, minzi wer tyireḍ ca ijjen warruḍ i tessbezzez ddewla n Yiran x temɣarin Tiraniyin s ijjen lqanun, uḍuf-nnes d lmewt-nnes isseddiq abarru n yewdan.

Taneɣmast i yetterran taynit i tmeslayin n temɣarin, Farnak Amidi tenna i BBC, belli min imsaren “d ijjen ḥajet issaggʷad, wer izemmer ad yemsar ula i yijjen n temɣart.. Ca n temɣart i yerḍen umi neqqar Lḥijad aɛeffan.. Niɣ bad ḥijab amek ɣer-neɣ yettwassen ».

Teqqar Amidi belli lmexzen Ayirani isxeddam awal n « bad ḥijab » maḥend ad yeṭṭef mamec mma tegga ca n temɣart wer dd-tettbini ca mamec ixes lmexzen n Yiran » manaya ixes ad yini ila lqanun ittegg bezzez x temɣarin maḥend ad yirḍent lḥijab « mamec lqanun itteṭṭef ula timɣarin i yerrḍent lḥijab, maca maci s tebridt-nni i yexs lmexzen Ayirani ».

Qbel ma a nadef di min ittwassnen s « lḥijab aɛeffan», min nessen x tḥenjirt-a yemmuten?

Timɣarin Tiraniyin qbel i tegrawla Tayranit

Min teɛna Mahsa Amini?

Wer x-as nessin bu aṭṭas n tmeslayin mɣir nettat d ijjen Tkurdiyt-Tayranit, ɣer-s 22 n useggas, tlul di Sqez, yeẓẓelmeḍ uɣelluy n Iran. Din tumlayin i yeqqaren ila qa tebda di tesdawit n Arumiya, ttuɣa tegga yalleh ad tebda tɣuri-nnes.

Maca min nessen x min das-imsaren ar mani i tt-sbedden, ar mani temmut?

Zi stafiṭ ɣer Bulnsyana ɣer tmeḍlin

Ass n ttlata 13 Abril.

Γer setta n uɛecci, ṭṭfen ipulisen Mahsa Amini, ṭṭerf i parada n Mitru n « ameɣrus Ḥaqqani » di Tehran, ttuɣa-tt aked wuma-s, ṭṭfen-t zeɛma minzi netta wer tyireḍ ca arruḍ illa ixess timɣarin ad yirḍent, d aya i tenna BBC.

Cchud i ttuɣa yellan din, nnan belli ipulisen ttuɣa ccaten taḥenjirt-a di ṭṭumubin n ipulisen.

Smuttyen Mahsa zi kumisarya iḍeffren i ipulisen n « l’ircad » ɣer Spiṭar n Qasri di Tehran, d aya i nnan ipulisen n Tehran.

Di lweqt d icten, ttuɣa di traccwin tinamunin, ayenni iwweḍ lexbar n ijjen tḥurdiyt qqaren-as Mahsa Amini traḥ ad tẓur Tehran aked twacunt-nnes, ṭṭfen-tt ipulisen, awerni tnayen n tseɛɛatin, weyyen-tt d tabayemmutt ɣer spiṭar n Qasri, zi senni nnan axmi tesxef awern-as. 

Amɣar n Yiran, Brahim Ra’isi, iwca iwarditen i umawas n ugensu, maḥend ad reẓmen ijjen lunkiṭṭ x min imsaren.

Tazreft n Iran, tenna belli iggur ad ggen ijjen tseḍma maḥend ad nebcen di min yuqɛen.

Ass n jjemɛa 16 Cutenbir, fesren-dd ila temmut.

Min ɛnant timessdwal n tmettant-nnes ?

Yenna lmexzen n Yiran, ila temmut taḥudriyt zegga i tt-ṭṭfen, maca tḥajit n twacunt-nnes x mayemmi temmut teqqar ijjen tmesalyt-nniḍen.

Nnan ipulisen belli « ibedd-as wul » zegga ttuɣa i tettraja aked ca n temɣarin-nniḍen deg wammas, maḥend ad as-‘mmlen’ min ɛnan lqawaɛid n lḥijab, ipulisen wekkden ila mahsa wer tt-wtin ca.

Fsaren-dd ca n imursuten n ubidyu n uḥeṭṭu d nettat tessawal aked ijjen tpulist, zi senni tugur cwayt uca tewḍa x tmurt.

Ass n ssebt 17 Cutenbir, inna awzir n ugensu ila « ttuɣa-tt, amek dd-ittban, tettsufra s ca n yemxumbal-nniḍen n seḥḥet».

Tettwamḍel Mahsa Amini di temdint-nnes adu tiṭṭawin n ipulisen, cercen di legnazet-nnes ca n luluf n midden.

Wami fsaren tamettant-nnes, xeyyqen midden, dewlent traccwin tinamunin ccurent s ttsawar-nnes, mani ila xsen ca n midden ad ggen timeskanin zzat i sspiṭar mani ttuɣa-tt, maca ipulisen wer ten-jjin.

Aked wami immerni ssdeɛ, fesren-dd ipulisen x ttlibizyu n Iran, ijjen ubidyu ittwazemmem, tettban-dd zag-s taḥudriyt teffeɣ-dd zeg wammas d nettat aqqa-tt dag-s ɣer daxel, d wakud n wesxaf-nnes. Maca, qaɛ wer dd-ggin melmi ittwazmmem ubidyu.

Ass n lḥedd 18 Cutenbir, yerr-d baba-s x manaya mani i yenna ila yelli-s « ttuɣa-tt s seḥḥet-nnes, ttuɣa qqaɛ wer tettsufra s ca n yemxumbal di seḥḥet-nnes » . Mamec i yenna belli qa ttuɣa dinni ca n teyyita x iḍaren-nnes, iwekked ila abidyu-nni i dd-yeffɣen ggin-as muntaj.

Ffɣent ca n tmeskanin di tesdawit n Tehran d Asfahan d tesdawiyin-nniḍen.

Tenna tagrawt n Hankaw Takurdit n tseqqar n wemdan, belli 38 n yewdan leqfen-ten zegga lmexzen n Yiran yebda iccat x-asen aqerṭas di ca n iraqqen n Ikurdiyen.

Ass n letnin 19 Cutenbir, yenna unessixef n Tehran, Husayn Raḥimi, belli netta ittbedda aked twacunt, maca yenna belli nettat wer tt-weddben ca. Yenna i ineɣmasen « aqqa ipulisen wer das-ggin walu qqaɛ ».

Ɛziz-s n tḥenjirt yerr-d x unessixef, yessiwel i jjurnal n iɛtimad, i dd-itteffɣen zeg Yiran, belli tayyawt-nnes ttuɣa-tt mliḥ, mani inna ila aqqa awal n ipulisen « d ixarriqen waha ». Yerni yenna « Mahsa ila tella aked wuma-s, zegga tennezbi uḍuf-nnes, rxun x-as gaz n imeṭṭawen ».

Tenna tyemmat n tḥudriyt-a i yemmuten i BBC « aqqa nɣin-ayi tanirt-inu”.

Nessen belli “d ijjen lxaṭar d ameqqran” mala tiwacunin kkrent ssiwlent i umidiya, amek tenna taneɣmast n BBC, Farnak Amidi. “Ca n twacunin zeg inni ittwanɣen di texxamin ttmunistyaren-tent ipulisen. S uya ca n twacunin, ttesqarant, mani tenniḍen ssawalten minzi ssnent mala wwḍent ɣer usenyan agraɣlan iggur ad ilint di laman kṭer”.

Fsaren ca n midya d Ayrani ijjen ufuṭu zeg ijjen tebrat n unessixef n tegrawt n tendint n Bandar Ɛebbas Trbiiya, yus-dd dag-s ila « akunzar n imejjan d tiyyita adu tiṭṭawin-nnes wer dd-ttisent ca aked izumal n ubeddi n wul ». Amek tenna BBC Tafarisit.

X manaya ttwafsren ca n ibidyuten n ca n temɣarin ttḥeffafent icewwufa-nnsent d tinniḍen ttekksent lḥijab-nnsent.

Yenna Hasan Raḥimi, ameqqran n ipulisen n Tehran, deg ijjen wegraw d asuḥufi ila « qa ipulisen ggin tizemmar-nnsen, d iwalen-nni ittwannan x lmewt n massa Amini d ixarriqen waha ».

Ass n letnin 19 Cutenbir

Nnan ca n yimeksanen i ttuɣa isɣuyyun kunṭra i wemɣar n tegrawla Tislamit Tayranit, Ɛali Xamina’i, mani deg wass wis tlata nneyrun-dd imeskanen di Tehran, Bawuh, Baneh, Mahabad, Ruct d Sinendaj, amek nnan ca n isiten ilikṭruniyen n ca n imeɣnasen Iraniyen.

Tnayen n imeskanen mmuten!

Ttuɣa weyyen-dd lexbar ila kapitan Aḥmed Mirza’i, amɣar n ipulisen n l’ircad ssiggʷjent, maca ipulisen n Tehran nekren lexbar-a.

Agmam n uberlaman, Jalal Racidi Kugi, ikritika asexdem n ddenf.

.Ass n Tlata 20 Cutenbir

Timura imunen, day-sent amnus x mamec lmexzen Ayrani ig yerra x tmeskanin.

Anessixef n ipulisen n Tehran, iqqar belli manaya d “asḥissef” issitem wer ittɛiwid ca manaya.

Larbeɛ 21 Cutenbir

Tenna tasnurayt n ineɣmisen Tayranit, belli ijjen umawas n ipulisen ittwaneɣ, mamek ca n ikapitanen n ipulisen nnyezmen di tmeskanin, amawas n wemswaḍ inna belli qeḍɛen internet x Iran.

“Lḥijab aɛeffan d lḥijab i yuɛlan”.

tawzirt Tayranit, d wa d arruḍ i texs ddewla n Yiran ad yili d amaddud i lebda.

Ttsawer-a mmalent-idd ca n temɣarin deg Yiran, d ca n temɣarin tisertanin i yerrḍent ccadur.

Amidi tettawi-dd ca n ifuṭuten n ca n temɣarin x Instagram, i dd-immalen ca n warruḍ dag-sen ikuluriten, teqqar belli azgen ameqqran n temɣarin wer yerrḍent ca umi qqaren « lḥijab asebḥan » , i yexs lmexzen Ayrani ad iẓerr deg iraqqen n tenbaḍt.

Lḥijab-a « asebḥan » netta d ccadur aberkan, i yexsen ad yini s Tfarisit « taqiḍunt», netta d ijjen marka n warruḍ iddalen arrimet n temɣart amen tekmel, mani wer tzemmer la ad tegg makiyaj niɣ ad teppintar accaren-nnes.

Maca taneɣmast Amidi, izeddɣen di Lundun, maca teyma-dd di Tehran, teqqar belli deg uɣezdis adelsan, dinni ijjen umsebḍi di markat n lḥijab di tmurt, minzi « Iran d ijjen tmurt d tameslemt, azgen ameqqran n imezdaɣ aqqa-ten x webrid n ddin, maca manaya wer ixes ca ad yini belli ttamnen di tedyulujit n lislam ».

Teqqar ila qa di tneddam, azgen ameqqran n temɣarin yarrḍent ijjen llḥaf, ittejja azellif d miriw, zemmrent ad yerrḍent ijjen sserwal n ttrawzuz, aked ijjen umeryul d azegrar, ma deg iraqqen ikurdiyen, i ttuɣa di tzeddeɣ Amini, yettwassen ila timɣarin yarrḍent arruḍ azegrar, d tduli n uzellif s ikuluriten.

Amidi teqqar: “Iwdan maci xeyyqen x ipulisen n l’ircad waha… maca ula zi lqanun ittejjan lḥijab d ijjen ḥajet n bezzez”, teqqar belli tameskant tameqqrant i dd-ibanen kunṭra i lqanun-a awerni tegrawla tameslemt ttuɣa awerni umi i yenna Xamina’i ila lḥijab ad yili bezzez”, xenni ffɣent luluf n temɣarin”.

Ass-a temmut ijjen temɣart minzi ttexsen ad xedmen s lqanun. Amezwaru ameskan ttuɣa-t d amdan waha, maca lux timɣarin s lḥijab-nnsent aked irgazen tteffɣen kunṭra i lqanun-a”.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt