26.1 C
Nador
Lexmis 4 Yulyu 2024

Abddel n uklima, jer ttwajar d imeẓlaḍ

Deg iseggʷusa ineggura, aṭṭas n wawal x ibeddilen n uklima, Imsagarn mkul aseggʷas jer tmura i ittfabrikan, x mamek ɣa ggen ad sneqsen zeg ugaz n carbun di lhawa, d mamek zemmern ad awḍen ad rren tamurt mamek i tt-ttuɣa zik.

Xmi nxezzer min xef ssawalen imussnawen n twennaḍt (environment), niɣ min qqarn qa iwessex ajenna d tmurt, d min xef ssawalen izemmer ad yeɛdel tamurt, a tt-isgenfa. Nettaf awal x ufabrika, d macca.

Maḥend ad tedwel tmurt tizdig, imussnawen ssawalen x yinirji (Energy) tamzdagt, Ttrisinti bla lgaz, lefḥem niɣ petrol. Ttrisinti n usemmiḍ, niɣ n tfukt. i wer yessyurin s lewsex. Mamek ssawalen x unhezzi (ttumubinat, macina …) ad yili s Ttrisinti tamzdagt, deg umkan n lmeɛden (lefḥem, petrol, Atom…).

Deg iger n macca, twessan ɛawed, iwdan ad ccen macca n rrbiɛ, ad sneqsen deg weksum, minzi aksum, ittas-dd zi lmal ittrebban s iɛurricen. Lmal, leɣber-nnes irexxu i ugaz n Methanol, ig ittwessxen la d netta lhawa, ɛawed itteḥwaja min ɣa yecc, Macca nni tteẓẓun-as-tt di tbeḥḥer i ttuɣa d leɣwabi, Ksen zeg-sent lesjur, maḥend ad ẓẓun llubiyyet n Ssuja, i ɣa ccen ifunasen-nni. Aksum wer t-nettett s ttaman i zi t-ntett, wer t-nettett tlata n twalatin di simana, illa mala nwessex ajenna d tmurt.

Ar da, kulci d wenni d netta, kulci yeggur mliḥ, Maca mala nedwel ɣer tneqqiḍt tamezwarut: “Afabrika”, nedwel a nexzer timura yellan nhar-a di tqiccit n tmurt, di min yeqqnen ɣer tenɛacin d jjehd, nettaf belli timura-ya, ggint min ggint s lefḥem, d ugaz, d petrol, deg yij n lweqt ttuɣa steɛmarnt deg-s x wezgen ameqqran n tmurt, i yellan nhar-a di tisi, niɣ deg unewwar n dduniyt. Timura-ya i neddhen aɣerrabu n tmurt, d tinni yettru zeg ubeddel n uklima, ttamarent timura timeẓlaḍ ad sbeddent afabrika i ittwessxen tammurt, ad qeḍɛent aked min ittwessxen tamurt.

Maca afabrika amezdag, isekkʷa aṭṭas, tagumi (development) s tazdugi, wer das izemmar wenni i tteggen yallah ɛad isuraf imezwura-nnes deg ufabrika. S umeḍya, Uruppa tekkes x plastik, minzi tzemmer ad tessexdem lkiɣeḍ deg umkan-nnes (i tcuyar), a t-zzenz yerxes, imectariyyen, zemmern ɛawed a t-sɣen, minzi tamurt-nsen tebna (x lewsex n tmurt), marra xeddmen. Timura am n tefriqt, deg-sent amnus n minzi ɣa ccurn taccyart-nni beɛda, ma n plastik niɣ n lkiɣeḍ, qaɛ wer ten-yecqi.

Amenni la d macca, awal x macca wer yeḍḍerrin tawennaḍt (envirement), deg ij n tmurt azgen ameqqran n yimezdaɣ-nnes ttawyen-dd lefḍur Wer zemmern i umensi. D asuḍi di ddebbuz zeg ij n jjiht, d asiɣi deg uḥewwes i yebdan leqrun zeg wami.

S wawal-a wer xseɣ ca ad iniɣ ixessa timura timeẓlaḍ wer beddint ad rrent taynit i uklima ar ɣa mquddant aked tmura yeggin agla x weɛrur-nsent d weɛrur n tmurt. Maca xseɣ ad iniɣ belli tibridin-a n ḥeṭṭu n twennaḍt (envirement), neffɛent timura n “umaḍal amezwar” (First World), kṭer zi min neffɛent amaḍal amen yekmel. Tibridin-a i xef yella wemsawal, ɛemmers ad awḍent tmura timeẓlaḍ a zeg-sent ggent. La zi jjiht n tzemmar, la zi jjiht n tɣuri, (aṭṭas Wer ɣrin, wer ssinen umi qqarn ccarbun, ula d abeddel n uklima). Mala timura timeẓlaḍ ggint s rray n G20 , qa ad qqiment lebda tettrent.

Suya xessen yebriden nniḍen n ḥṭṭu n twennaḍt, ibriden i ɣa inefɛen amaḍal yekmel, urid di jjiht n twennaḍt waha, maca la di jjiht n lmaɛica. Minzi mala nesbedd abeddel n uklima nerni di laẓ, d ẓẓelṭ n wezgen n dduniyt, nettedwal axmi nettɛawad i uḥewwes n zik, nbenna azgen n dduniyt, x weɛrur n wezgen nniḍen.

Ɛawed maci d yenni yebnan tamurt-nsen x weɛrur-nneɣ, s lmeɛden-nneɣ, wessxen ajenna d tmurt, d yenni daneɣ ɣa yinin mamek ɣa negg a nesbedd abeddel n uklima. Abedddel n uklima ixessa ad ibedd wah, maca i ssalḥet n dduniyt marra. Minzi asbeddi xsen a das ggen lexxu, d asbeddi ura i tgumi n tmura i yallah qqarn bismillah ad nfekkent zeg uḥewwes, ad beddent x iḍarn-nsent.

Timaynutin

Aqelɛi
Aqelɛi
Abdelmajid Akalai

Fser-itt