« Argaz aqqa idder,
Immut ɣar wi t-inɣin,
Argaz d argaz
Wer t-ɣeṭṭlen txarriqin… »
Lwalid Mimun
Ilul-d Musa Musṭafa, ittwasnen s yisem n Sullit, deg Wejdir aseggʷas n 1970. Idder ijjen tudert teqseḥ aṭṭas, iɣra sin n iseggusa waha deg uɣerbaz, minzi temsar-as ict n laksida tejja-t wer izmir ad yugur xef iḍaren-nnes am netta am marra yewdan. S manaya wer isiɣi tiɣuri.
Ruḥen wussan usin-d yenniḍen, jar 1981 d 1984 imsagar Sullit akd musiqa, issenta alemmud di lgambri ittwaggen s uqedduḥ n zzit n ṭṭumubinat, amecnaw aṭṭaṣ n inaẓuren nniḍen. Cway, cway, Sullit yufa ixefènnes deg yiger-a, minzi aẓawan ikessi xaf-s imunas n tudert.
Wami issenta Sullit ittesla iɣennijen n Yidir d Lwalid Mimun, iɛjeb-as llɣa-nnsen. Manaya ijja-t ad aḍfer abrid-nsen. Imun aked imeddukkal-nnes uca ggin taseḍma n Tidɣin (1990-1993). Awarn-as iqqim Sullit iswingim aked yixef-nnes, ma ad ibedd niɣ ad isiɣi deg yiger-a, minzi yufa ixef-nnes weḥdes.
Ar ami imsagar aked umedyaz Ḥasan Badic, i ttuɣa ittarin iwalen ula i unaẓur Ɛebdeslam Acehbar i icca lebḥer. Badic yiwes i Sullit ḥuma wer ittbeddi. Tayri n musiqa tessemsagar Sullit akd Saɛid Lɣuc, ura netta iccat gitara. Uca qqimen d imeddukal, ggin tayuga n uẓawan.
Necc ttuɣa wer ssineɣ Sullit, ɛemmars wer xaf-s sliɣ, minzi wer lliɣ d mmis n Biya. Ar yijjen febrayer n useggʷas 2000 wami t-isnewjew umussu adelsan amaziɣ di tesdawit n Wejda. Amussu-ya mamec ayi-inna : « tabrat tameqqrant, ufiɣ din ijjen weɣnas imɣar, uca yudef-ayi wemnus maḥend wer semmḥeɣ ca. »
Awal-nnes d tidett, minzi llɣa n Sullit issenhezza ulawen, wer zzeg-sen tsexxid. Mamec ɛeqleɣ ttuɣa axxam n teɣri asdawan ittenhezza xmi ittaley Sullit d Saɛid ad ɣennjen.
Ɛad ɛeqleɣ xef febrayer 2001, ttuɣa-tt d tawalat tamezwarut i ismun jar llɣa n gitara d llɣa n lɛud, deg uɣennij « maca maɣar ? ». Mamc ayi-inna, aɣenni-nni ttuɣa ɛad wer iwjid nican. Waxxa amenni imeḥḍaren iffuden tamaziɣt iɛjeb-asen s waṭṭaṣ.
Tedwel tesfift n wemsagar-nni n umussu adelsan n Wejda tettmenza di studyawat n Biya. Aṭṭas n yewdan ttseqsan xaf-s, mamec dayi nnan imeddukal-inu.
Tudert n sullit aked uɣennij amaziɣ, day-s aṭṭas n iyezzimen, mani ixes ad yaweḍ wer t-yiwiḍ ; tiṭṭawin ẓarrent, ifassen wer ttiwḍen, maca netta wer itteqniḍ, mammec iqqar lebda: « tizemmar, tizemmar… »
Iruḥ Sullit mani ɣa nraḥ marra. Maca tawaḥit-nnes temsebḍa, iruḥ d akemmuḍ, skemḍen-t, skmeḍen akids ura aẓli n tudert. Iɣennijen-nnes ttuɣa-ten d asendef, d amenɣi aked usehqer, d alaɣi i umuni n tawmat manima tella :
« Tawmat-inu bla aɛeyyeq,
Cḍeḥ, nḍew, nḍer axeyyeq,
Tawmat-inu nḍar imunas,
Temẓi d icten ɣir dder-as. »
Ruḥ a tawmat-inu, cek wer temmuted ca, d iwdan immuten amen ddren i immuten.
Ruḥ di laman, zyinfa di Talwit a mmi-s n Biya.
Uma-k Zizawi zi Lkebdani.
Amawal :
- Amaɣlal : min iddren i lebda (Éternel)
Ɛebdlmuṭṭalib Zizawi
Agadir : 12/10/2025