26.1 C
Nador
Lḥed 8 Cutembir 2024

Mayemmi i daneɣ-tteɛjibent tqemmumin ?!

Tiqemmumin niɣ asudem zi tmeslayin i yegga bnadem zi zik n wussan. Ggin-tent Isumariyen, Ihindawiyen, Igrikiyen d iqdimen n Misra d Ifarisiyen. Zegga i dd-banen Irumiyen (Takristyant) ila weḍḍrent cwayt maca ɛeqbent-id di lqern wis ḥiḍɛac aked wungalen n Shakespeare.   

Maca mayemmi iwdan itteɛjib-asen ad ggen tiqemmumin ? Ma d ca n ḥajet i kid-neɣ i dd-ixellqen niɣ nlemmed-itent waha ?

Beddu n manaya ittban-dd ɣer lejdud-nneɣ. Ila tteffẓen macca tteggen-t deg uqemmum n tarwa-nnsen. Izemmer ad yili manaya d ijjen tesɣunt ismunan jar « xmi i daneɣ-itteɛjib ad teḥḍar macca d tumert-nneɣ xmi i nettemsudum”. Di min iqqnen ɣer iḥenjiren, aqqa asuṭeḍ uridd d ijjen tebridt n macca waha. Manaya ɣer-s lhimmet-nnes maḥend aḥenjir ad yerni ad yelseq di yemma-s. Zemmrent ad ilin tiqemmumin axmi d ijjen ḥajet i yettegg leɛqel-nneɣ i yullɣen ḥuma ad dd-nerr iktayen-nneɣ wami ttuɣa nessuṭṭuḍ zeg ubbic n yemma-tneɣ.

Ijjen lḥajet nniḍen i daneɣ ɣa yejjen a nini ila aqqa asudem d ijjen lḥajet nlemd-it. Mani nettaf aṭṭas n tdelsiwin nniḍen wer wwiḍent ad ggent tiqemmumin. Ar lux, din aṭṭas n midden wer dasen-itteɛjib ad ssudmen xmi tteggen timexsa.

Manaya maci iqqen ɣer tesɣunt-nni i yellan jer tyemmat d memmi-s waha, amec i nenna qbel. Maca qa din imerzuten qqaren ila qa acemmi ɣer temɣarin ittɛawan-itent ḥuma ad ixḍarent acric n tudert-nnsent. Wa d aɣezdis d abyuluji di tmeslayt-a.

Ijjen uneɣmis nniḍen yeqqar aqqa irgazen itteɛjib-asen asudem qbel ma ggen asikes. Minzi tiqemmumin shajant-ten. Ma timɣarin tteɛjib-asent ad ggent tiqemmumin awerni i usikes minzi ttexsent ad ssemɣarent min tent-ismunan aked ucrik-nnsent.

Netta ahurmun i dd-yessufuɣ walli xmi i nettegg tiqemmumin xmi i nettili aked ḥedd nniḍen. Deg umezwaru n tmunit-nneɣ, ittsemma tili yallah mamec i kid-s tettmuned xenni issufuɣ-dd Dopamine i dd-ixellqen twacit s « tayri tamaynut ». Mala acrik-nnem/k aqqa-c/m akid-s aṭṭas zi mani, da tiqemmumin ttarunt-id ahurmun « oxytocin » i yettejjan tamunt tezzuggert kṭer.

Din ijjen wudem nniḍen i manaya. Aqqa tiqemmumin bla manaya i dd-nenna s nnej tteggent ijjen twacit tecna. Minzi ancucen d yiles ccuren ca n iẓuran d izdaden i yettejjan asudem d ijjen ḥajet yecna, yiẓiḍ.

Γer ɛawed: Neolithic…akud i di nqelben yegduden x temɣart !

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt