20.1 C
Nador
Lḥed 23 Yunyu 2024

Ma s tidett tessenḍi ddrama Tarifit?

Zeg wami tettwagg tbadut tamaziɣt, terẓem abrid maḥend ad dd-banent tefras n ijjen ddrama d tmaziɣt s tlata n wudmawen-nnsent.

Xelli din ca n imxumbal, nettaf-iten ɣer merra wi ixeddmen deg yiger n ufars n utlibizyu, am lweqt aquḍaḍ i yetticen i ixeddamen deg yiger maḥend ad saqaren ijjen lxedmet d jjdid ad teɛda di remḍan, maca amxumbel, fiḥeqqllah, wer yeqqin ca ɣer ddrama tamaziɣt waha, maca ɣer mayen ittunuḍen di ssuq, la s teɛrabt ula s Tmaziɣt.

D Tmaziɣt?! .. Iwa sellek uɛeddi waha s minzi mma

Maḥend ad tfehmem anict n weɣḍal i yetteggent ca n ccarikat i yetteṭṭfent isenfaren n Tmaziɣt, ad awem-ɛawdeɣ tḥajit-a:

Ijjen twalat, ẓriɣ ijjen tilifilem s Tmaziɣt, yettirar deg ijjen wakud d aqdim, iwa ijjen cwayt ad ẓreɣ yeksan ttemsazzalen, awerna-tsen teɛda-dd ijjen ṭṭumubin zi laggʷaj, nniɣ-as i wenn ttuɣa itteggen ṣṣewt: – manaya? Iḍḥek-dd ɣer-i, yenna-ayi-d s ugernez: – ayenni teẓrid waha?

“Ayenni teẓrid waha”, d aṭṭas i das-sliɣ xmi tetteqqen ca n lḥajet ɣer Tmaziɣt, ittuqiɛ “ɛemmer waha”.

Maca, mala xedmen ca n ḥajet iggur ad teɛda x tbadut tamezwarut (lqanat l’ula) dd-iɛeddan s teɛrabt, xenni ttbeddan x tmeẓẓyant d tmeqqrant, lḥajet wer tɛeddi amenni waha.

Mani illa wemxumbel?

S tidett, di tnayen-a n iseggusa ikumasa ad ibeddel lḥal, mani tbadut tebda tḥeṭṭa mliḥ min dd-sskkant ccarikat i yettbeddant x ufares. Maca cḥal i ɣa teḥḍid?

Zeg yemxumbal imeqqranen, xminni i tettafed itikniyen wer fehhmen bu i Tmaziɣt, mamec i ɣa yegg ca n artista n muntaj ad yexdem x ca n ufilem amen wer ifehhem min ittemsaren zzat-s?

Manaya ɣer-s afessay:

Netta ad sxedment ccarikat isaḥafiyen niɣ itikniyen ittefhamen i Tmaziɣt, maca drus n ccarikat i yetteggent amenni.

Kter zi manaya, xminni i tettafed amessufeɣ s ixef-nnes wer iqecceɛ walu di tussna n Tmaziɣt ahda i yiles-nnes ɛad! Xenni itteɛqab am uderɣal-nni i yettfafan x webrid n wufuɣ!

Bla ma a nessiwel x iwdan-nni i yettetten aɣrum-nnsen zi Tmaziɣt, maca wer tt-ttweqqiren, ttzebbalen dag-s.

Iwa xminni i ɣa yemmewc ijjen useddi i yejjen ccarika, taseḍma-nnes tatiknit (malla tella beɛda) wer tfehhem bu i Tmaziɣt (i yiles-nnes d yedles-nnes) mamec ɣa ggen ad zzag-s saqaren d ijjen lxedmet tecna?

Iban, ila ad aneɣ-wcen ijjen lxedmet tettemsex am tenni i di nettfurruj deg waṭṭas n twalatin.

Hi inaẓuren?

Wer nzemmer ad asen-nerbu i inaẓuren kter zi min ikessi weɛrur-nnsen, maɣar?

Minzi d amezwaru, azgen-nnsen ameqqran d tarwa n umezgun, wer sseɛdin bu ca n furmasyu deg isinagen n tẓuri. S uya, nnehla ma nuɣa x-asen!

Ḥaca..

Xminni i nettfurruj ittawi-aneɣ-d rebbi din inaẓuren tteggen tizemmar, din inniḍen qqimen amek llan, niɣ din wi yehwa aswir-nnsen qaɛ.

Manaya, itteɛqab ula ɣer ccarikat, ma ttawyen-dd ḥedd yessen ad yegg “coaching” niɣ lla.

Min tteggent ca zzag-sent?

Ttawyent-id ssinaryu yura s Teɛrabt, tticen-t i ca n unaẓur ittkellaf s usturjem-nnes (azgen ameqqran ittcuqqa di Tmaziɣt), tticen-as ad yegg “coaching” ɛawed. Merra manaya maḥend ad sxinctarent cwayt n ttmenyat.

Netta nurmalmu, ixess amessuɣel ad yili weḥḥed-s, wenn itteggen “coaching”, ad yili issen-as.

Maca, qa min itifen qaɛ, asinaryu ixess-as ad yili s Tmaziɣt zeg umezwaru.

Aranna ɛawed, ca zeg inaẓuren, ad asen-isameḥ rebbi, zeg wami bdan ad xedmen deg yiger n Tmaziɣt, ɛad wer kksen taqubbanit-nnsen di Tmaziɣt, ma wa d ijjen wemxumbel-nniḍen ittmernay.

Tarifit walli tettraḥ ḥafi

Nhar-a, aseqsi ameqqran i dd-ittemrusan x inni ixeddmen deg usliẓri, mamec ɣa tegg ddrama tarifit ad dd-tejbed iwdan?

Ma mala ɣer-neɣ ijjen lxedmet tettwagg s trifit ad yili d ameskar maḥend ad tejbed iwdan?

Di ddrama, wer itthimmi yiles.

Neẓra mamec tegga ddrama taturkit d tmiksikanut d tkurit wwḍent ɣer umaḍal. Rni ɣer manaya, ila di remḍan, amfurrej Arifi/Amaziɣ ittaf zzat-s abarru n lexdayem tisebḥanin i yettwaggen s teɛrabt.

Ass-a min dd-ijebbden imfurrjen d lxedmet d tasebḥant, s uya ixess-as i ddrama tarifit, ad tali deɣya deɣya iswiren ḥuma ad tegg amkan-nnes beɛda di tmurt, xenni ɛad i ɣer-neɣ ɣa yili lḥeqq a neẓwa fruntira.

Iwa ar din, neqqar imsɛi mli wer itturji, ili immut.

Timaynutin

C.Andic
C.Andic
Chahid Andich

Fser-itt