28.1 C
Nador
Jjemɛa 26 Yulyu 2024

Ajenna d azegza, maca mayemmi?

Ca n twalatin ttseqsiɣ s tdeḥḥakt, ma ajenna d azegza, ma sejjart i yellan d tazegzawt? Maca wer yelli d wa d amsawal n wass-a, semmam-t mamek i texsem kulur-nni n ujenna: Azegza, azegzaw, aḥmaymi. S teglanzit qqaren‑as “Blue”. Neccin a neḥseb d azegza, uca a nugur ɣer zzat.

Tafukt d  taqerqact.

Lebḥer merra nessen belli ittawi-dd kulur s tisit (Mirror) i ittegg i ujenna, maca mayemmi nettwala ajenna d azegza s wass, s tmeddit nettwala-t d aberkan. waxxa ittili ṭṭya n tziri, niɣ ṭṭya n yetran. Akulur n ujenna yeqqen ɣer ṭṭya n tfukt, tfawt n tfukt deg-s aṭṭas n iseḍya (the Rays) tfawt, iseḍya‑ya gguren tissfay (waves). Malla neẓra‑ten munen, nettwala tfawt d tacemlalt. maca malla tekka di ca n min tt‑ɣa‑yerẓen, a tt‑nettwala s ikuluren, am teslit n wenẓar. Azeggʷaɣ, aleccin, awraɣ, Arbiɛi, azbaybi, niɣ Azegza. Iseḍya n tfawt deg‑sen tasmuḍt n ikuluren.

Tisfay n tfawt
Tisfay n tfawin .. Azegza d uzegʷaɣ

Tafinumint n Rayleigh tufa maymmi tuzzegzewt.

Deg webrid‑nnes ɣer tmurt, ittcuqa ṭṭya n tfukt di lhawa i dd-yennḍen i tmurt. Lhawa n tmurt yeccur s tidarrin (molecule) n lgaz, kter ɛad  anitrujin (N) d uksijin (O). Ɣir ad yemsagar ṭṭya n tfukt akd tnayn‑a n tiddarin, ad yeftutti. Mkul akulur ɣer‑s ijjen tuẓzeggart n tesfay‑nnes weḥd-s, s uyenni mkul ijjen itteṭṭeff abrid‑nnes. Abrid i dd-teccat tfawt n tfukt ar tamurt d aquḍad, s uyenni yettɣima illa isḍi azegza deg ujenna. UCa iTtban‑dd ujenna d azegza. d ta D Tafinumint i umi qqaren “Andah n Rayleight”, semman‑t x Uglanzi John William Strutt, 3. Baron Rayleigh, yufa ddsas n ufizik i yellan d lesbab n tuzzegzewt n ujenna. di lqern n 19.

S uzir

I mayemmi ittezwiɣ ɣer weɣlay?

Timbabbest d weɣlay n tfukt urid ajenna‑nnes d aḥmaymi! maca teẓweɣ nni (yemsebḍan jer yekcef d yeḥdeq) ittegg‑itt uzegza. Cciɛ n tfuct x tuffut d lmeɣɣarb, tteṭṭfen ibriḍen wer mriwisen akd yenni n uzil. Minzi tafukt tettili tuder: lhawa ineddeh iseḍya izeggʷaɣen waha. Minzi: tidarin n lhawa tteṭṭfent cciɛ i ɣer llant tesfay tiquḍaḍin x wadas waha; Tamurt ttawḍen‑dd ɣer-s yinni i ɣer llant tizegrarin. nettwala-ten akd tembabbest (awern i lefjer), d melmi tettraḥ tfukt ad teɣli.

tambabest tfawt ṭya
s wass

Egg‑itt nnit!

Aman s uceffay
Aman ssuren ak‑d uceffay

Ad tekesid ijjen lkas n zzaj, ssur dag‑s aman d uceffay, siɣ ɣer‑s tirna. Uca ataf ad tegged min ittegg lhawa i tfukt. tidarrin igedren a tent-yirar uceffay … ɛayarem‑t uca terrem‑dd xaf-i.

Ɣer ɛawd: Tazzla n tfawt : itran-nni nettwala deg ujenna wer qqimen

Timaynutin

Aqelɛi
Aqelɛi
Abdelmajid Akalai

Fser-itt